İŞ HUKUKU NEDİR ?
İş hukuku, ücret karşılığında çalışan işçi ve personellerin çalışma kurallarını belirleyen hukuk dalıdır. İşçi ve işveren ilişkilerini düzenler. İşçi ve işverenin birbirlerine karşı olan hak ve görevlerini belirler.İş hukukunda hem işçiyi hem işvereni koruyan düzenlemeler bulunmaktadır. İş hukuku, işçi ve işveren arasında çıkabilecek uyuşmazlıklar için vardır.
Kısmi Süreli ve Tam Süreli İş Sözleşmesi(İK.m.13)
İş Kanununda ve iş sözleşmesi çalışmausulünde tam süreli ve kısmi süreli iş ilişkisi de mevcuttur. Olağan haftalıkçalışma süresi, tam süreli emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesidurumunda kısmi süreli iş ilişkisi mevcuttur. Uygulamada kısmi süreli işsözleşmesi ile çalıştırılan işçilere YARIM GÜN ÇALIŞAN İŞÇİ denmektedir.
İşçinin normal haftalık çalışmasüresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüdedaha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmî süreli işsözleşmesidir.(İK.m.13/1)
Kısmî süreli iş sözleşmesi ileçalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt işsözleşmesinin kısmî süreli olmasından dolayı tam süreli emsal işçiye görefarklı işleme tâbi tutulamaz. Kısmî süreli çalışan işçinin ücret ve parayailişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreyeorantılı olarak ödenir.(İK.m.13/2)
Emsal işçi, işyerinde aynı veya benzeriişte tam süreli çalıştırılan işçidir. İşyerinde böyle bir işçi bulunmadığıtakdirde, o işkolunda şartlara uygun işyerinde aynı veya benzer işi üstlenentam süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçi esas alınır.(İK.m.13/3)
İşyerinde çalışan işçilerin,niteliklerine uygun açık yer bulunduğunda kısmî süreliden tam süreliye veya tamsüreliden kısmî süreliye geçirilme istekleri işverence dikkate alınır ve boşyerler zamanında duyurulur(İK.m.13/4)
Bu kanunun 74 üncü maddesinde(Analıkhalinde çalışma ve süt izni) öngörülen izinlerin bitiminden sonra mecburiilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar bu maddeye göreebeveynlerden biri kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir. Bu talep işverentarafından karşılanır ve geçerli fesih nedeni sayılmaz. Bu fıkra kapsamındakısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamaküzere tam zamanlı çalışmaya dönebilir. Kısmi süreli çalışmaya geçen işçinin tamzamanlı çalışmaya başlaması durumunda yerine işe alınan işçinin iş sözleşmesikendiliğinden sona erer. Bu haktan faydalanmak veya tam zamanlı çalışmaya geridönmek isteyen işçi işverene bunu en az bir ay önce yazılı olarak bildirir.Ebeveynlerden birinin çalışmaması hâlinde, çalışan eş kısmi süreli çalışmatalebinde bulunamaz. Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veyamünferiden evlat edinenler de çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten itibarenbu haktan faydalanır.(İK.m.13/5)
Beşinci fıkra kapsamında hangi sektörveya işlerde kısmi çalışma yapılabileceği ile uygulamaya ilişkin usul veesaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmeliklebelirlenir.(İK.m.13/6)
Belirli ve Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi Nedir? Ayrımının SınırlarıNelerdir?(İK.11- İK.m.12)
İş sözleşmesi belirli süreli veyabelirsiz süreli olarak düzenlenebilir. Belirli süreli iş sözleşmesi ilebelirsiz süreli iş sözleşmesi İş Kanunu 11 ile 12'inci maddelerindedüzenlenmiştir. İş sözleşmesi bir süreye bağlı olarak yapılmazsa belirsizsüreli iş sözleşmesi denir. Belirli süreli iş sözleşmesi yazılı olarak yapılmakzorundadır. Belirli süreli iş sözleşmesi esaslı bir neden olmadığı müddetçebirden fazla zincirleme bir şekilde yapılamaz. Yapıldığı takdirde sözleşme,sözleşmenin yapıldığı tarihten itibaren belirsiz süreli iş sözleşmesi olarakkabul edilir.
İş ilişkisinin bir süreye bağlı olarak yapılmadığı halde sözleşme belirsizsüreli sayılır. Belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veyabelirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak işverenile işçi arasında yazılı şekilde yapılan iş sözleşmesi belirli süreli işsözleşmesidir.(İK.m.11/1)
Belirli süreli iş sözleşmesi, esaslı birneden olmadıkça, birden fazla üst üste (zincirleme) yapılamaz. Aksi halde işsözleşmesi başlangıçtan itibaren belirsiz süreli kabul edilir.(İK.m.11/2)
Esaslı nedene dayalı zincirleme işsözleşmeleri, belirli süreli olma özelliğini korurlar.(İK.m.11/3)
Belirli süreli iş sözleşmesi ileçalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt işsözleşmesinin süreli olmasından dolayı belirsiz süreli iş sözleşmesiyleçalıştırılan emsal işçiye göre farklı işleme tâbi tutulamaz.(İK.12/1)
Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışanişçiye, belirli bir zaman ölçüt alınarak ödenecek ücret ve paraya ilişkinbölünebilir menfaatler, işçinin çalıştığı süreye orantılı olarak verilir. Herhangi birçalışma şartından yararlanmak için aynı işyeri veya işletmede geçirilen kıdemarandığında belirli süreli iş sözleşmesine göre çalışan işçi için farklı kıdemuygulanmasını haklı gösteren bir neden olmadıkça, belirsiz süreli iş sözleşmesiile çalışan emsal işçi hakkında esas alınan kıdem uygulanır.(İK.m.12/2)
Emsal işçi, işyerindeaynı veya benzeri işte belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçidir.İşyerinde böyle bir işçi bulunmadığı takdirde, o işkolunda şartlara uygun birişyerinde aynı veya benzer işi üstlenen belirsiz süreli iş sözleşmesiyleçalıştırılan işçi dikkate alınır.(İK.m.12/3)
İş Sözleşmesi Nedir? (İş Kanunu.m.8) (TBK.m.393, 394)
İş sözleşmesi veya iş akdi Türk BorçlarKanunu'nda ve İş Kanunu'nda düzenlenmiştir. İş sözleşmesi kural olarak hiçbirşekle tabi değildir. Ancak belirli süreli iş sözleşmelerinde yazılı şekil şartımevcuttur. İş sözleşmesi Türk Borçlar Kanunu'nda "hizmet", İş Kanundaise "iş" şeklinde tanımlanmıştır.
Hizmet sözleşmesi, işçinin işverenebağımlı olarak belirli veya belirli olmayan süreyle işgörmeyi ve işverenin deona zamana veya yapılan işe göre ücret ödemeyi üstlendiğisözleşmedir.(TBK.m.393/1)
İşçinin işverene bir hizmeti kısmisüreli olarak düzenli biçimde yerine getirmeyi üstlendiği sözleşmeler de hizmetsözleşmesidir.(TBK.m.393/2)
Genel hizmet sözleşmesine ilişkinhükümler, kıyas yoluyla çıraklık sözleşmesine de uygulanır; özel kanunhükümleri saklıdır.(TBK.m.393/3)