TÜKETİCİLERİN ALDATICI REKLAMLARA KARŞI BAŞVURABİLECEĞİ YOLLAR

TÜKETİCİLERİN ALDATICI REKLAMLARA KARŞI BAŞVURABİLECEĞİ YOLLAR

TÜKETİCİLERİN ALDATICI REKLAMLARA KARŞI BAŞVURABİLECEĞİ YOLLAR


TÜKETİCİLERİN ALDATICI REKLAMLARA KARŞI 

BAŞVURALABİLECEĞİ YOLLARTÜKETİCİLERİN ALDATICI REKLAMLARA KARŞI BAŞVURABİLECEĞİ YOLLAR

Reklam nedir?

 

Reklam, çeşitli şirketlerin ürün ve hizmet niteliklerinin, belli bir temayla çerçevesi belli olan, düzeni belli olan bir bütünlükle insanlara aktarılmasıdır. Hizmet ve ürün özelliklerinin tek başına aktarımı, özellikle de günümüzde yeterli olmaktan uzaktır.

 

Reklam içeriği nedir?

 

Reklam içeriklerinde bir malın belli bir özelliğe sahip olduğu ya da sahip olmadığı belirtilmektedir. Bu durum bir nevi vaattir. 

 

Malın vasıfları konusunda vaatte bulunulur. Ancak reklamda malın belli bir özelliğe sahip olduğu halde belirtilen özellik o malda yoksa mal, AYIPLI kabul edilmektedir.

 

Reklam nasıl yapılmalıdır?

 

Yapılan reklamlar insanlara güven vermelidir. Üründe belirtilen vasıflar olmalıdır. Belirtilen vasıflar olmazsa ayıplı kabul edilir.

 

Tüketicinin amacı aldığı üründen fayda sağlamak ve ürünün beklentisini gerçekleştirmiş olmasıdır. Bu yüzden sunulan mal ve hizmet hakkında doğru açık ulaşılabilir bilgi sunulmalıdır. 

 

Bu yüzden reklamlar tüketicinin haklarını ve menfaatlerini korumalıdır.

 

Reklam Kurulu neden vardır?

 

Reklam kurulu, düzenlenen reklamları denetleyerek tüketicinin korunmasına ilişkin gerekli gördüğü önlemleri almakta ayrıca reklamların tüketiciyi yanıltıcı etkisinin olmaması için saha çalışmaları yapmaktadır. Reklam Kurulu, yalnızca düzenlenen reklamların tüketiciyi aldatıcı etkisi olup olmadığını incelemekte ve yayımına onay vermektedir.

 

Sonuç olarak Reklam Kurulu tüketicinin yanıltılıp yanıltılmadığına dikkat etmektedir. Ancak tüketicinin zararlarının karşılanmasına yönelik hukuki yaptırım uygulamamaktadır.

 

Daha sonrasında hukuka aykırı olduğu anlaşılan reklamlar, Reklam Kurulunun yaptığı denetleme sonucunda kaldırılmaktadır.

 

Reklam Kurulunun amacı nedir?

 

Reklam Kurulu resen inceleme yaparak tüketicinin doğrudan ya da dolaylı olarak reklamlardan oluşabilmesi muhtemel zararlarını önlemeyi amaçlar. Reklam Kurulu eğer düzenlenen reklamın hukuka aykırı ve tüketiciyi yanıltıcı olduğuna kanaat getirirse, reklamı yayımdan kaldırabileceği gibi ayrıca reklamdaki aldatıcılığın giderilerek yayımına devam etmesine de karar verebilmektedir. Reklamın düzeltilerek yayımına devam etmesi de reklamın durdurulması yaptırımı gibi ancak yeni tüketicilerin etkilenmesini önleyici nitelik taşımaktadır. Reklam Kurulu tarafından ayrıca idari para cezası da verilmektedir.

 

Reklam Kuruluna şikayet nasıl yapılmaktadır?

 

Reklam Kurulu'na başvuru yazılı veya elektronik ortamda yapılabilmektedir. Reklam Kurulu şikayeti inceledikten sonra reklamın geçici olarak durdurulması, kesin olarak durdurulması, para cezası veya reklamın düzeltilmesi kararlarını vermektedir.

 

Tüketici ayrıca yapmış oldukları sözleşmeyi fesih imkanına da sahiptir. Tüketicinin bu hakkını kullanması için reklamdaki hileyi öğrendiği tarihten itibaren bir yıl süresi vardır.

 

Bunun yanı sıra Türk Ticaret Kanunu dürüstlük kuralına aykırı reklamlar ve satış yöntemleri ile ilgili olarak haksız rekabet davalarının açılabilmesini mümkün kılmıştır. Haksız rekabette bulunarak kendi mal veya hizmetlerini rakiplerininkine tercih edilmesi için kişisel durumu, ürünleri, ticari faaliyeti ve işleri hakkında yanlış veya yanıltıcı bilgi veren kişiler için hukuki olarak önemli düzenlemeler yapılmıştır. Böyle bir durumda kanun, dürüstlük kuralına aykırı ve haksız olarak rakipleri ile rekabet eden kişiye veya şirkete karşı tüketiciyi korumaktadır. Bu kapsamda aldatıcı reklam sebebiyle zarar gören veya zarar görme tehlikesi olan tüketici, fiilin haksız olup olmadığının tespitini, haksız rekabetin önlenmesini, haksız rekabet sonucunun ortadan kaldırılmasını isteyebilir; kusur var ise maddi ve manevi zararlarının giderilmesi için tazminat talep haklarını kullanabilirler. Ancak tüketicinin bu taleplerde bulunması için yine zamanaşımı sürelerine dikkat etmesi gerekmektedir.

 

Özetle reklamlarda bir malın belirli özelliklere sahip olduğu veya sahip olmadığı belirtilerek tüketici aldatılmış, yanıltılmış ise tüketiciler zararları ölçüsünde tazminat talep edebileceği gibi, Reklam Kurulu'na şikayet talebinde bulunarak reklamların durdurulmasını, düzeltilmesini de talep edebilir. Ayrıca haksız rekabetten doğan talep ve dava hakları ile ceza davası için şikayette bulunma haklarına da sahiptirler. Dolayısıyla ticari amaçlarla sağlığımızı, yaşamımızı dahi tehdit eden aldatıcı reklamlara karşı tüketicilerin başvurabileceği hukuki yollar kanunlarımızda oldukça geniş kapsamda düzenlenmiş olup, tüketicilerin bu bilinçle hukuki haklarını kullanması bu durumların önüne geçilmesi için önem taşımaktadır.

 

Tüketicilerin aldatıcı reklamlara karşı başvurabileceği çeşitli yollar bulunmaktadır. Aldatıcı reklamlar, tüketiciyi yanıltıcı veya yanıltıcı bilgilerle yönlendiren reklamlardır. Türkiye'de aldatıcı reklamlara karşı korunmak için, tüketicilerin başvurabileceği bazı yollar şunlardır:

 

1. Tüketici Hakem Heyetlerine Başvuru

Tüketiciler, aldatıcı reklamlarla karşılaştıklarında, öncelikle Tüketici Hakem Heyeti'ne başvurabilirler. Tüketici Hakem Heyetleri, belirli bir değere kadar olan uyuşmazlıkları çözme yetkisine sahiptir. Bu heyetler, tüketici şikayetlerini değerlendirerek, ilgili firmaya veya reklam verene karşı hukuki bir yaptırım uygulayabilir.

 

Başvuru için:

 

Başvuru formu doldurulmalı ve gerekli belgelerle birlikte ilgili Hakem Heyeti'ne teslim edilmelidir.

Tüketiciler, başvurularını e-devlet üzerinden veya fiziksel olarak yapabilirler.

2. Reklam Kurulu'na Şikayet

Türkiye'deki Reklam Kurulu, Reklamların doğru, dürüst ve yasal olmasını sağlamakla sorumludur. Aldatıcı veya yanıltıcı reklamlar, Reklam Kurulu'na şikayet edilebilir. Reklam Kurulu, şikayetleri değerlendirerek gerekirse reklamın kaldırılmasına, düzeltilmesine veya cezai işlem yapılmasına karar verebilir.

 

Reklam Kurulu'na başvurmak için:

 

T.C. Ticaret Bakanlığı’nın internet sitesi üzerinden veya fiziki başvurularla Reklam Kurulu'na şikayet yapılabilir.

3. Tüketici Mahkemelerine Başvuru

Aldatıcı reklamlar nedeniyle maddi ya da manevi zarar gören tüketiciler, Tüketici Mahkemesi'ne başvurabilirler. Tüketici Mahkemesi, reklamlardan kaynaklanan zararların tazmini konusunda karar verebilir. Bu başvuru, genellikle daha ciddi zararlara yol açan aldatıcı reklamlara karşı başvurulan bir yol olabilir.

 

4. Tüketici Derneklerine Başvuru

Tüketiciler, aldatıcı reklamlara karşı haklarını savunmak için tüketici derneklerine başvurabilirler. Bu dernekler, tüketicilerin haklarını korumak amacıyla yasal süreçlerde yardımcı olabilir ve gerektiğinde reklam veren firmaya karşı hukuki süreç başlatabilirler.

 

5. Adalet Bakanlığı’na Başvuru

Aldatıcı reklamlar, zaman zaman cezai nitelik taşıyan durumlar da yaratabilir. Eğer reklam, dolandırıcılık veya yanıltıcı bilgiler içeren suçlar barındırıyorsa, bu durumda Adalet Bakanlığı'na veya savcılığa başvurulabilir. Bu tür başvurular, reklam verenin hukuki sorumluluğunu doğurabilir ve cezai işlem başlatılmasına olanak sağlayabilir.

 

6. E-Devlet Üzerinden Başvuru

Tüketiciler, Türkiye'de e-devlet üzerinden de çeşitli şikayet başvurularını yapabilirler. Aldatıcı reklamlarla ilgili başvurular, e-devlet portalı üzerinden Ticaret Bakanlığı'na ve diğer ilgili kurumlara yönlendirilebilir.

 

7. Sosyal Medya ve Kamuoyu Oluşturma

Tüketiciler, olumsuz deneyimlerini ve aldatıcı reklamlara karşı tepkilerini sosyal medyada paylaşarak, kamuoyunda farkındalık oluşturabilirler. Bu, firmanın reklamını gözden geçirmesine veya yanlış bilgileri düzeltmesine neden olabilir. Ayrıca, firmaya karşı daha geniş kitlelerin tepkisini göstermek de etkili olabilir.

 

8. Bakanlıkların Bilgi ve İhbar Hattı

Tüketiciler, Ticaret Bakanlığı'nın veya diğer ilgili bakanlıkların ihbar hattına şikayette bulunabilirler. Örneğin, Ticaret Bakanlığı'nın Alo 175 Tüketici Danışma Hattı’na başvurarak şikayet bildirilebilir. Bu hat üzerinden, aldatıcı reklamlara dair şikayetler yönlendirilebilir.

 

Aldatıcı Reklamların Özellikleri:

 

Yanıltıcı bilgi içeriyor.

Gerçek dışı iddialarda bulunuyor.

Tüketiciyi yanlış yönlendiriyor.

Ürün veya hizmet hakkında abartılı vaatler sunuyor.

Bu gibi durumlarla karşılaşıldığında, yukarıda bahsedilen yollarla haklarınızı savunabilirsiniz.

 

TÜKETİCİLERİN ALDATICI REKLAMLARA KARŞI BAŞVURABİLECEĞİ YOLLAR konulu yazı, Avukat Gizem Gül Uzun tarafından sunulmuştur.

AVUKAT GİZEM GÜL UZUN