ISRARLI TAKİP SUÇU VE ISRARLI TAKİP SUÇUNUN CEZASI

  ISRARLI TAKİP SUÇU VE CEZASI

Israrlı takip, genellikle eski sevgili olmak üzere herhangi biri tarafından yoğun bir biçimde izlenmek ve takip edilmek anlamına gelir. Bu davranış, korku uyandırmayı ve güvensiz hissettirmeyi hedefler. Bundan dolayı bu kavram; fail tarafından, mağdur istemediği halde kendisine yönelik olarak, ısrarlı bir şekilde araçla, iletişim vasıtasıyla, sözle, hareketle veya hukuka aykırı başka bir davranışla gerçekleştirilen, korku duyulmasına neden olan, rahatsız edici / tehditkar fiiller anlamına gelmektedir.

Israrlı takip suçunda ısrar; kanun maddesinde yer alan hareketlerin tekrarlanarak yapılması anlamına gelmektedir. Birden fazla kere yapılması gereken hareketlerin kaç kere tekrarlanması halinde “ısrar” şartının gerçekleşeceği kanunda önceden kategorik bir yaklaşımla belirlenmemiştir. Israr şartının gerçekleşmesi için maddedeki hareketlerin en az iki kere yapılmış olması şarttır.

Ancak, iki kere yapılan hareket bazı durumlarda ısrarlı takip suçunu oluşturmayabilir. Örneğin, Yargıtay failin aynı gün içinde mağdura 1 kere mesaj atması ve 1 kere aramasını kişilerin huzur ve sükunu bozma suçundaki “ısrar” şartının oluşması için yeterli görmemiştir (Y18CD-2019/12883).

Sonuç olarak ISRAR durumu her somut olaya göre ayrı değerlendirilmektedir.

Takibin ısrarlı yapılması belli bir sürekliliği gerektirdiğinden bir kereye mahsus yapılmış bir eylem ısrarlı takip suçunu oluşturmayacaktır.

Israrlı takip suçunun unsurlarının oluşması için failin ard arda süreklilik taşıyan eylemler sergilemesi gerekir.

Israrın gerçekleşmesi için aynı hareketin tekrarlanması da şart değildir. Kanuni tanımda yer alan herhangi bir seçimlik hareket yapıldıktan sonra diğer bir seçimlik hareketin yapılması halinde de ısrar şartının gerçekleştiği kabul edilir.

Israrlı takip suçunun kanundaki tanımında yer alan “ısrarın” gerçekleştiğinin kabulü bakımından temel kriterlerden biri de mağdurun rahatsızlığını faile bildirmesine rağmen failin rahatsız edici davranışlara devam edip etmediğidir. Mağdurun uyarısına rağmen rahatsız edici davranışlarını devam ettirerek süreklilik kazandıran fail ısrarlı takip suçunu işlemiş olur.

Israrlı takip suçu kasten işlenebilen suçlardandır. Israrla takibin amacı, mağdurla temas kurma veya kendisini mağdura hissettirmeye çalışmaktır. Failin güttüğü bu amaçları hangi saikle gerçekleştirmeye çalıştığı önemli değildir. Fail, duygusal nedenlerle ısrarlı takip fiilleri işleyebileceği gibi mağduru korkutmak veya baskı altına almak için de işleyebilir. Failin, mağdurun huzur ve sükununu bozma maksadıyla hareket edip etmediğinin suçun unsurlarının oluşumu bakımından etkisi yoktur.

Israrlı takip suçu genel olarak iki seçimlik hareketle işlenebilir:

1. Fiziken Takip Etmek: Failin ısrarlı bir şekilde fiziken takip edilmesi ısrarlı takip suçu oluşturur. Örneğin, mağdurun okula, işyerine, alışverişe giderken ısrarlı bir şekilde fiziken takip edilmesi suça vücut verir. Failin, mağdurun konutunun çevresine, sokağına giderek varlığını hissetirmesi de fiziki takip kapsamındadır. Örneğin, ısrarlı bir şekilde defalarca eski eşinin bulunduğu evin kapısında bekleyen, arabasının üstüne notlar yazarak bırakan kişi fiziki takip suretiyle ısrarlı takip suçunu işlemiştir. Failin kendisini görünür kılma çabasıyla hareket ederek herhangi bir yerde apansız mağdurun karşısına çıkması fiziki takip kapsamında kabul edilir. Örneğin, mağdurun eski sevgilisi olan fail, önce AVM’de bir cafede oturan mağdurun masasına aniden sandalye çekerek oturmuş, daha sonra bir giyim mağazasında mağdurun karşısına çıkmış, mağdur rahatsızlığını dile getirmesine rağmen fail bu kez otoparkta karşısına çıkmıştır. Bu durumda fail ısrarlı takip suçu işlemiş olur.

2. Temas Kurmaya Çalışmak: Temas kurmaya çalışmak, failin fiziki takip dışında bir yöntem kullanarak mağdurla irtibat kurma çabası içine girmesidir. Temas kurmaya çalışmak seçimlik hareketi üç şekilde gerçekleştirilebilir:

Haberleşme ve iletişim araçlarını kullanma: Israrlı bir şekilde mektup, faks, telefon etme, mesaj gönderme, e-posta gönderme gibi hareketler, haberleşme ve iletişim araçlarını kullanma suretiyle temas kurmaya çalışma suretiyle ısrarlı takip suçu oluşturur.

Bilişim sistemlerini kullanma: Bilişim sistemleri, internet üzerinden insanların bağlantı kurmasını ve birbirini takip etmesini kolaylaştırmaktadır. Bilişim sistemi geniş bir kavramdır. Örneğin, windows işletim sistemi bir bilişim sistemi olduğu gibi sosyal medya uygulamaları veya UYAP da bilişim sistemi olarak tasnif edilmektedir. Özellikle belirtelim ki, Whatsapp, telegram, instagram, twitter, facebook, youtube vb. sosyal medya uygulamaları aynı zamanda bilişim sistemleri olarak kabul edilmektedir. Tüm bu sosyal medya araçları üzerinden yapılan mesaj, yorum veya paylaşımlar mağduru hedef aldığı takdirde ısrarlı takip suçunun konusunu oluşturur.

Üçüncü kişileri kullanma: Üçüncü kişileri kullanma fiili, üçüncü bir kişinin doğrudan mağdurla yüz yüze temas kurmak üzere gönderilmesi şeklinde olabileceği gibi üçüncü kişi vasıtasıyla iletişim ve haberleşme araçları veya bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle de gerçekleşebilir. Örneğin, ısrarla üçüncü bir kişiye eşini telefonla arattıran veya üçüncü kişinin kullandığı sosyal medya hesapları üzerinden eşine mesajlar gönderten fail ısrarlı takip suçu işlemiş olur. Üçüncü kişinin cinsiyeti, yaşı, sosyal durumu veya taraflarla akrabalık ilişkisi önemli değildir. Önemli olan üçüncü kişinin ısrarla kanuni tanımda yer alan hareketleri yapmasıdır
Israrlı takip hareketleri, “ciddi bir huzursuzluk” veya “güvenlik endişesi” yaratmıyorsa failin cezalandırılması mümkün değildir. Failin yarattığı huzursuzluğun ciddi olup olmadığı her somut olayda hakim tarafından takdir edilecektir. 

Israrlı takip için verilebilecek örnekler;

Mağdur istemediği halde ona sürekli telefon etmek,

Eski sevgilinin haber vermeden veya davet edilmeden eve, okula, kişinin bulunduğu mekana gelmesi, kişinin karşısına çıkması,

Diğer iletişim araçları vasıtasıyla ilişki kurmaya çalışmak, Mektup, e-mail, sms vb. göndermek,

Sosyal medya aracılığıyla takip gerçekleştirmek,

Mağduru bir yerde beklemek, takip etmek, gözetlemek,

İstenmediği halde çiçek, hediye veya herhangi başka bir eşya göndermek,

Üçüncü kişi üzerinden temas kurmak,

Kamuya açık bir yerde veya internet ortamında mağdur hakkında söylentiler yaymak,

Bilgi/resim vb. kişisel verilerini paylaşmak vs. şeklindedir.

Israrlı Takip Suçunun Cezası

Israrlı Takip suçu Türk Ceza Kanunu Madde 123/A’da düzenlenmiş olup, madde şu şekildedir;

TCK madde 123/A – Israrlı bir şekilde; fiziken takip etmek ya da haberleşme ve iletişim araçlarını, bilişim sistemlerini veya üçüncü kişileri kullanarak temas kurmaya çalışmak suretiyle bir kimse üzerinde ciddi bir huzursuzluk oluşmasına ya da kendisinin veya yakınlarından birinin güvenliğinden endişe duymasına neden olan faile altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir.

Suçun;
Çocuğa ya da ayrılık kararı verilen veya boşandığı eşe karşı işlenmesi,
Mağdurun okulunu, iş yerini, konutunu değiştirmesine ya da okulunu veya işini bırakmasına neden olması,
Hakkında uzaklaştırma ya da konuta, okula veya iş yerine yaklaşmama tedbirine karar verilen fail tarafından işlenmesi, hâlinde faile bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.

Israrlı Takip Mağduru

Israrlı takip suçunun mağduru genelde kadınlar olmaktadır. ABD’de 2014 yılında yapılan bir araştırmaya göre her yıl 7 milyona yakın kişi bu suçun mağduru olmaktadır.

Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı’nın yaptığı bir araştırmaya göre; 15 yaşından itibaren kadınların yaklaşık %18’i ısrarlı takip suçunun mağduru olmaktadır.

Israrlı Takip Faili

Israrlı takip suçlarının, %70-80’nin  fail ile mağdur arasında önceden duygusal bir ilişkinin mevcut olduğu tespit edilmiştir. Bu kişilerin %70 ve 80’lik bir kısmı eski eş veya sevgili tarafından işlenmektedir. Bu failler mağdurlarla ilişkilerinin bitmesini kabullenemedikleri için takip eylemlerine başlarlar. Takipteki amaç ya “intikam almak” ya da “zorla” ilişkiyi yeniden başlatmaktır.

ABD’de 2014 yılında yapılan bir araştırma neticesinde: Faillerin yaklaşık %80’i tanıdık kişilerden (eski eş, sevgili vb.) oluşmaktadır.

Israrlı Takip Uzlaşmaya Tabi Mi?

Türk Ceza Kanunu m. 123/A suçu, her ne kadar takibi şikayete tabi olsa da uzlaşmaya tabi suçlardan değildir.

CMK m. 253/3 – Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olsa bile, (…)88 cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda ve ısrarlı takip suçunda (madde 123/A), uzlaştırma yoluna gidilemez.

Israrlı Takip Suçu Şikayete Tabi Mi?

Israrlı takip suçunun soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlıdır. (TCK m. 123/A-3)

Mağdurun şikayetçi olmaması durumunda fail hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmayacaktır.

Israrlı Takip Suçunda Şikayetten Vazgeçme

Israrlı takip suçunun takibi şikayete bağlıdır. Mağdur, fail ve fiilinin öğrenmesinden itibaren altı aylık şikayet etme süresi bulunmaktadır. Fail ve fiilin öğrenmesinden itibaren altı aylık süre içerisinde şikayet edilmez ise şikayet etme hakkı kalkacaktır. Soruşturma ve kovuşturması şikayet süresinde yapılmadığı zaman yapılmayacaktır.

Süresinde şikayet yoluna başlatılmaktadır. Soruşturma ve kovuşturma aşaması şikayete tabi suçtur. Mağdur şikayetinden vazgeçtiğini belirtir ise dava şikayetin geri çekilmesinden dolayı düşecektir.

Israrlı Takip Suçunda Sosyal Medya

Fail tarafından Instagram, Twitter ve Facebook, Snapchat, Whatsapp gibi birçok sosyal medya üzerinden mağduru ısrarla rahatsız edecek şekilde arayabilir, mesaj gönderebilir. Bu durumlarda fail, ısrarlı takip suçunu işlemiş olacaktır. 

Israrlı Takip Suçu Görevli Mahkeme
Israrlı takip suçundan görevli olan mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
Israrlı Takip Suçu Yetkili Mahkeme

Suçun işlendiği yer yetkili mahkeme olup suçun işlendiği yer asliye ceza mahkemesinde görülecektir.

Israrlı Takip Suçunun Manevi Unsuru Nedir? 

Israrlı takip suçunda suçun oluşabilmesi için genel kast yeterli olduğu gibi suç olası kastla da işlenebilir. Daha sade bir ifadeyle açıklamak gerekirse failin ısrarlı takip eylemini hangi amaçla gerçekleştirdiği önemli olmayıp takip etme amacıyla seçimli hareketler birini yerine getirmesi suçun oluşmasını sağlayacaktır. Israrlı takip yapan kişinin ısrarlı takibini daha öncesinde sevgilisi olan, arkadaşlık ilişkisi olan, eski eşi olan mağdura karşı yapması gibi öncesinde aralarında duygusal ilişki olması ya da kişisel ilişki olması gibi durumlar faili suçtan kurtarmayacaktır. 

Israrlı Takip Suçunun Nitelikli Hali Nedir?

- Suçun, çocuğa ya da ayrılık kararı verilen veya boşandığı eşe karşı işlenmesi, 
- Suçun, mağdurun okulunu, işyerini, konutunu değiştirmesine ya da okulunu veya işini bırakmasına neden olması,
- Suçun, hakkında uzaklaştırma ya da konuta, okula veya iş yerine yaklaşmama tedbirine karar verilen fail tarafından işlenmesi,

Israrlı Takip Suçunun Cezası Ne Kadardır?

Israrlı Takip Suçunun Temel Halinin Cezası; Israrlı takip suçunun Türk Ceza Kanununun 123/A maddesinin birinci fıkrasında temel halinin cezası 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası olarak düzenlenmiştir.

Israrlı Takip Suçunun Nitelikli Halinin Cezası; Israrlı takip suçunun Türk Ceza Kanununun 123/A maddesinin ikinci fıkrasında nitelikli halinin cezası bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası olarak düzenlenmiştir.

Israrlı Takip Suçunda HAGB ve Erteleme Uygulanır mı?

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması kararı; Ceza Muhakemesi Kanunun 231’inci maddesinde düzenlenen ve sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan cezanın, 2 yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası olması ve diğer koşulların varlığı halinde; sanık hakkında hükmolunan cezanın belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmamasına olanak sağlayan ceza muhakemesi kurumudur. Buna göre ısrarlı takip suçunun basit halinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi mümkündür. Suçun nitelikli halinde ise cezanın alt sınırının 1 yıl üst sınırının 3 yıl olduğu dikkate alındığında yapılan yargılama neticesinde verilen ceza eğer 2 yıl altında ise Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı verilmesi mümkün olup 2 yılı aşan cezalarda ise mümkün olmamaktadır  

Adli Para Cezasına Çevirme; Türk Ceza Kanununda düzenlenen ve Kasten işlenen suçlarda bir yıl ve altındaki hapis cezalarına alternatif bir kurum olarak düzenlenen adli para cezasına çevirme ısrarlı takip suçunda mümkündür. Suçun basit hali ya da nitelikli halinde netice cezanın 1 yıl altında olması durumunda hakim hapis cezasını adli para cezasına çevirebilecektir. 

ISRARLI TAKİP SUÇU VE ISRARLI TAKİP SUÇUNUN CEZASI hakkında faydalı bilgiler, Avukat Gizem Gül Uzun tarafından verilmiştir.

ISRARLI TAKİP SUÇU VE ISRARLI TAKİP SUÇUNUN CEZASI - ISRARLI TAKİP SUÇU VE ISRARLI TAKİP SUÇUNUN CEZASI