SAVUNMA HAKKI VE GASP HALİNDE GERİ VERME DAVASIYLA İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLER
SAVUNMA HAKKI VE GASP HALİNDE GERİ VERME DAVASIYLA İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLER
Savunma zilyede tanınan bir haktır. Bir görev değildir. O zaman savunma hakkının kullanılmamış olması zilyedin daha sonra dava açmasına engel değildir. Çünkü bu bir haktır. Yani saldırgana karşı siz savunma hakkınızı kullanmak zorunda değilsiniz. Kullanmadınız diye de dava açma haklarınızdan yararlanamazsınız diyemeyiz. Savunma hakkı adı üzerinde bir haktır, kullanılmamış olması daha sonra dava açmaya engel değildir.
Örneğin gemide gazetemi okuyorum. Okuduktan sonra gazetemi hemen yan tarafa bıraktım.Karşıdan da birisi gazeteyi bıraktığımı gördü ve gazeteyi aldı okumaya başladı. Ben de hiç bir müdahalede bulunmadım. Aslında gazete benim ama okuyamazsın demdim adama. Daha sonra eleman gazeteyi aldı gitti. dava açmaya engel değildir.Ona gasp nedeniyle geri verme davası davası Açamam. Burada zilyet olarak bizim karşı bulunmamamız eğer buna okey verdiğimiz anlamına gelirse (evet alıp okuyabilirsin zaten benim onla işim bitmişti anlamına gelirse ) ; savunma hakkını kullanmamış olmamız pasif kalmamız zilyetliğe zımmen onay verdiğimiz anlamına geleceği için artık gasp yoktur geri verme davası açamayız.Yani haksız saldırı yoktur. Bu konularda istihkak davası da konuşulur bilinmesi gereken şudur ki ;böyle bir durumda mülkiyetin adama devredildiği anlamı ve sonucu çıkar.
Örneğin ; A'nın saatini H çaldı. İster H şiddet kullanarak ister şiddet kullanmadan direkt gizlice , habersiz bir şekilde çalsın gasp olarak kabul edilir.Dolayısıyla gasp demek illa şiddet kullanmak demek değil. Geri verme davası açmak için failde kusur ve zarar aranmaz. Gasp sadece hırsızlıkta falan değil güvenin kötüye kullanılmasında da doğuyor.
Geri verme davasını açan davacı şu iki hususu kanıtlamak zorundadır.
a) Malın zilyedi olduğunu
b) Davalının zilyetliğini gasp ettiğini
Gasp fiilini , bu bir fiil olduğu için her türlü delille ispatlayabilirsiniz. Geri verme davasında davalının üstün hak iddia derhal ispatlamak koşuluyla dinlenir.
İlk duruşmada ,hemen ispatlamalıdır. Bu davalar çok hızlı davalardır.Hemen karar verilebiliyor. Burada hakime bana süre ver delil toplayayım diyemiyoruz.
Üstün hak iddiası demek malı davacıya vermemesini gerektirecek hak sahibi olmak demektir.
Ayrıca haksız zilyetlerin dahi zilyetliği koruyabildiğini ve bu konu ile ilgili olarak zilyetliği koruyan hükümlerden faydalanabildiğini biliniz.
Üstün hak iddiasıyla ilgili olarak da mülkiyet ileri sürmekle olmadığını , Kira , ödünç vb hakları da ileri sürebilirsiniz.
Feri dolaysız zilyet gasp nedeniyle geri verme davasını asli dolaylı zilyede karşı açabilir mi? AÇABİLİR.
Gasp nedeniyle geri verme davasını açmak için kusur ve zarar aramıyoruz. Kusur ve zarar varsa ayrıca tazminat isteyebilirsiniz. Tazminatın ne zaman istendiğiyle ilgili olarak şunu bilmenizi isterim. Tazminat kusur ve zarar varsa istenir.
Hırsıza karşı ancak ya haksız fiil nedeniyle tazminat davası ya da malınızı sattığı için hırsız sebepsiz -haksız zenginleşmiş oluyor bu nedenle sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre dava açarız.
Zilyetliğin Gaspı Halinde Dava Hakkı
Başkasının zilyet bulunduğu bir şeyi gasp eden kimse, o şey üzerinde üstün bir hakka sahip olduğunu iddia etse bile onu geri vermekle yükümlüdür. Davalı, o şeyi davacıdan geri almasını gerektirecek üstün bir hakka sahip olduğunu derhâl ispat ederse onu geri vermekten kaçınabilir.
Dava, şeyin geri verilmesine ve zararın giderilmesine yönelik olur (MK m. 982).
Bu davada davacının, dava konusu eşyanın önceki zilyedi olduğunu ve zilyetliğine rızası dışında son verildiğini ispat etmesi gerek ve yeter koşuldur. Bunun dışında herhangi bir şey ispat etmesine gerek yoktur.
İşte bu noktada davalı söz konusu eşyayı elinde tutmada üstün bir hakkını derhal ispat ederse o zaman davalı davayı kazanır ve eşyayı iadeden kurtulur. Bu açıdan bakıldığında, hırsız ve gasıbın da bu davayı açıp kazanma şansı vardır.
Paylı zilyetlikte, her bir paydaşın tek başına gasp hâlinde iade davası açması mümkündür. Ancak elbirliği hâlinde zilyetlikte, paydaşın dava açabilmesi diğer paydaşların rızasını almasına veya bu konuda bir temsilci tayin edilmesine bağlıdır (MK m. 640/III).
Dava konusu eşya, gasp eden tarafından üçüncü bir kişinin dolaysız zilyetliğine terk edilmiş ise (davacı haklılığını ispat ettiği takdirde) hâkim dolaylı zilyet olma hakkını davacıya verir.
Bu durumda, dolaysız zilyet eşyayı davacıya iade etmek zorunda kalır. İade davasında davalının kusurlu olması gerekmediği hâlde tazminat talebinde davalının kusurlu olması gerekir.
kaynak. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ DERS NOTLARI
