MOBBİNG NEDİR?
Mobbing kelimesi İngilizcede “mob” kökünden gelmekte olup, psikolojik şiddet, baskı, taciz, rahatsız etme anlamına gelir. Bu kavram uluslararası literatürde iş yerinde psikolojik taciz olarak bilinir. Mobbing, birkaç kişinin bir kişiye karşı uyguladığı, ahlaka aykırı düşmanca uygulanan bu bezdirme politikası, dışlamak ve uzaklaştırmak amacıyla kasıtlı yapılır.
Kişiyi çalıştığı işyerinde huzursuz hissettirme, kişiyi germe, kişiyi istifaya zorlama durumu söz konusudur. Mesela işveren, çalışanını toplum içerisinde azarlar, rencide eder ise gereksiz eleştiri yapar ise çalışanına diğerlerinden farklı muamele yapar ise mobbing söz konusu olur.
MOBBİNG DURUMU NASIL ORTAYA ÇIKAR?
- Kişiye güvenilmediğini hissettirme(Yaptığı işi rahatsız edecek boyutta takip etmek, her hareketini uyarmak)
- Kişiye bilgi aktarılmaması
- Kişiye haksız eleştiriler
- Katı, duyarsız hissiz davranışlar
- Mesleki alanda yetersiz görülmesi kişinin yetkilerinin sınırlandırılması
- Kişiye yerine getiremeyecek işler verilmesi
- Kişiye küçük düşürücü iğneleyici sözlerle performansını düşürme
- Kişiyi çalışma grubundan dışlama
Mobbing’e Maruz Kalan Kişinin Yapması Gerekenler Nelerdir?
Hukuksal olarak tanımlanan haklar;
- İşçi sözleşmesi haklı nedenlere dayanarak feshedilebilir.
- Şartlar yerine getirildiği sürece ayrımcılık tazminatı talep etme hakkına sahiptir.
- Borçlar Hukuku ve Medeni Hukuka göre tazminat hakkı vardır.
- Mobbing’e maruz kalan kişi, yöneticisini dava edebilir manevi tazminat talep edebilir.
- Kişi hak ve özgürlüklerinin korunması kapsamında, psikolojik tacize konu olan davranışların işleniş biçimleri ve sonuçlarına göre her biri ayrı ayrı değerlendirilir hukuki süreç başlatılır.
- Devlet tarafından verilen hizmetlerden yararlanılabilir, ‘Alo 170’ hattı kamu kurumları ile işbirliği içerisindedir.
Artık mobbing iddiasıyla dava açanlar daha kolay sonuç almaya başladı. Bunun en önemli sebebi artık delil toplamayı öğrenmiş olmalarıdır.
Yargıtay'ın verdiği içtihat niteliğindeki kararlar, zaman içinde çalışanların hak aramalarını kolaylaştırdı.
Mobbinge birkaç örnek verelim.
Yöneticinin çalışanına sinirli tavırlar sergilemesi
Çalışana kıdeme uymayan görev verilmesi
Amirlerin kırıcı üsluplarına maruz kalınması
Başka personelin yapması gereken işlerin kendisine yaptırılması
İzin günlerinde sık sık işe çağrılması
Çalışanın, maruz kaldığı kötü muameleyi yöneticilerine iletmesine rağmen sorunun çözülmemesi
Hakarette bulunulması
Çalışanın işyerindeki diğer çalışanlardan soyutlanması
Kendisine çalışmak için gerekli olan araç ve gereçlerin verilmemesi
Ücret konusunda ayrımcılık yapılması
MOBBİNG İDDİASINDA BULUNABİLMEK İÇİN ANA KRİTER NEDİR?
Kişilerin mobbing iddiasında bulunabilmesi için aranan esas kriter ise kötü muamelenin sistematik olarak tekrarlanması ve birkaç aydır devam ediyor olmasıdır.
Anayasa Mahkemesi der ki; her somut olay kendi içinde değerlendirilmelidir.
Peki neden?
Çünkü sonuçların boyutu mağdurun konumuna, muamelelerin süresine, sıklığına, kim ya da kimler tarafından gerçekleştirildiğine, mağdurun cinsiyeti, yaşı ve sağlık durumuna kadar birçok faktöre göre değişebilmektedir.
YARGITAY BU KONUDA NE DİYOR?
Yargıtay, işyerinde mobbingin varlığını gösteren olguların mahkemeye sunulması halinde, mobbingin gerçekleşmediğini ispat külfetinin işverene düştüğü yönünde kararlar veriyor.
YARGITAY HUKUK GENEL KURULU BU KONUDA NE DİYOR?
Yaklaşık ispat yeterlidir diyor.
DİKKAT EDELİM HER KÖTÜ DAVRANIŞ MOBBİNG DEĞİLDİR.
Mobbingin unsurları nelerdir?
Mobbingin unsurları kısaca aşağıdaki gibidir;
- Sistemli olarak yapılmalıdır,
- İşyeri sınırları içinde gerçekleşmelidir,
- Tekrarlanmalı, süreklilik arz etmelidir,
- Bilinçli ve kasıtlı olarak yapılmalıdır,
- İşten ve işyerinden uzaklaştırma, yıldırma, baskı altına alma amacıyla yapılmalıdır,
- Mağdur işçinin sağlığında ya da çalışma performansında gözlemlenebilir bir zarar ortaya çıkmalıdır.
MOBBİNG İLLAKİ AÇIKTAN MI YAPILMALIDIR?
Hayır. Açık yapılabileceği gibi gizli de yapılabilir.
İŞYERİ DIŞINDA GERÇEKLEŞEN OLAYLAR MOBBİNG OLMAZ.
SÜREKLİLİK ARZ ETMEYEN DAVRANIŞLAR MOBBİNG OLMAZ.
Bu konuda hakkındaki detaylı bilgiye Kayseri'de görev yapan Avukat Gizem Gül Uzun vasıtası ile ulaşabilirsiniz.