FOREX DOLANDIRICILIĞI VE FOREX MAĞDURLARININ HUKUKİ HAKLARI
Genel Olarak
Herkesin bildiği üzere 2023 yılında teknoloji çağında olduğumuz kaçınılmaz bir gerçektir. Dünya çapında, teknolojinin her alanında sürekli yeni gelişmeler kaydedilmektedir. Bunların hepsine yetişmek günümüz şartlarında imkansız hale gelmiştir. Bilişim üzerinde yaşanılan gelişmeler internet aracılığıyla kişilerin yatırımlar yapmasına neden olmuş hatta ve hatta bu sistem o kadar ilerlemiştir ki bu bir iş kolu haline gelmiştir. İşte bu sebeple bazı resmi kurumlar kurulmuş ve bu kurumlar her ülkenin kendi kanunları içerisinde düzenlemeler dahilinde lisanslara sahip olmuştur. Keza ülkemizde de Sermaye Piyasası Kanun'unda bu hususlara ilişkin maddeler eklenmiştir.
A. FOREX NEDİR?
Makale konumuza gelecek olursak; Forex, iki ülke para biriminin birbirine karşı dönüşümünü ifade eden "foreign exchange" kelimelerinin kısaltılmış halidir. Forex, kullanıcılara ülkelerin para birimleri arasındaki dönüşümden faydalanarak, döviz ticareti yapabilme fırsatı sunmaktadır. Forex, kelime olarak döviz takası anlamına gelse de forex piyasasında farklı ülkelerin para birimlerinin yanında altın, gümüş, petrol, kahve, buğday, doğal gaz gibi yüzlerce üründe işlem yapılmaktadır.
FOREXTE İŞLEM NASIL YAPILIR?
Forex piyasasında işlem yapmak isteyen bir kişi Forex aracı kurumlarından birinde hesap açabilir ve ardından kişi, aracı kuruma yatırdığı teminatla internetin olduğu her yerde, bilişim araçlarından işlem yapabilmektedir.
FOREX'İN DİĞER PİYASALARDAN (BORSA) FARKI NEDİR?
Borsada yatırım yapan bir yatırımcı kar edebilmek amacıyla bir üründe alım yapması gerekmektedir. İşte Forex'i diğer piyasalardan ayıran en büyük fark çift yönlü işlem yapılabilmesidir. Forex'te yatırım yapan bir yatırımcı kar edebilmek amacıyla bir ürünü alabileceği gibi satım işlemi de yapabilecek ve bundan kar etme fırsatı yakalayacaktır.
FOREX'İN HERHANGİ BİR YASAL GÜVENCESİ VAR MI?
Forex piyasası dünya genelinde bir piyasa olduğundan dolayı her ülkenin kendi kanunları ile ayrı ayrı yasal denetime alınmıştır. Türkiye'de ise Forex, Sermaye Piyasası Kanunu tarafından denetlenmektedir. Ülkemizde forex işlemi sunan şirketlere lisans koşulu getirmiştir. Lisansı olmayan kuruluşlar Türkiye'de forex işlemi sunamamaktadır.
Forex şirketlerinin ülkemizde lisansı bulunup bulunulmadığına dair bilgiye htpp://spk.gov.tr'den ulaşılabilmektedir. Site, Sermaye Piyasası Kurulu'nun resmi sitesi olarak 7/24 açıktır.
FOREX ŞİRKETLERİNDE KALDIRAÇ SİSTEMİ
Forex şirketleri aracılığıyla yapılan işlemlerde kaldıraç sistemi uygulandığı için müşterilerin kâr ve zarar miktarları da bir hayli yüksek olmaktadır. Kaldıraçlı işlemin ne olduğunu bir örnek ile açıklamamız gerekirse; yatırım yapmak isteyen bir kişinin hesabında 100,00 TL'si olduğunu varsayalım. Normal borsa sisteminde pay fiyatının 1,00 TL olduğu bir ürüne bütün parasını yatırdığında o ürünün fiyatının artma oranına göre kazancı sabit olarak artacaktır. Örneğin, ürünün fiyatı 2,00 TL olduğunda yatırımcının 100,00 TL'den almış olduğu payın fiyatı 200,00 TL'ye çıkacaktır. Keza ürünün fiyatının düşme oranına göre de yatırımcının payının fiyatı da azalacaktır.
İşte forex sisteminde kaldıraç sistemi burada devreye girmektedir. Kaldıraç sistemiyle 100,00 TL'si bulunan yatırımcı pay fiyatının 1,00 TL olan bir ürüne bütün parasını yatırıp bunu istediği oranlarda (2 kat, 5 kat, 10 kat) ayarlayabilecektir. Yani yatırımcı kaldıraçlı işlem olarak 10 katına yatırım yaptığında kazancı ve kaybı da 10 katı üzerinden belirlenecektir. Zira yatırımcının 1,00 TL'den almış olduğu yatırımın fiyatı 2,00 TL'ye çıkarsa yatırımcının almış olduğu payın fiyatı 1.000,00 TL'ye çıkacaktır. Keza ürünün fiyatının düşme oranına göre de yatırımcının payının fiyatı 10 kat üzerinden azalacaktır.
FOREXTE İŞLEM YAPMAK SUÇ MU ?
Yasal forex şirketlerinde ve özel bir durum olmadığı sürece yurt dışı forex şirketlerinde işlem yapmanın TCK'da suç unsuru olarak düzenlenmemiştir.
B. FOREX DOLANDIRICILIĞI
Forex dolandırıcılığı, genel olarak forex şirketlerinin müşterilerine bir ürüne yatırım yapıyormuş gibi göstererek sürekli yatırım yapmasını sağlamak üzerine kurgulanarak yapılmaktadır. Forex şirketleriyle çalışan müşterilere genellikle şirketin çalışanları arasından bir danışman atanmaktadır. Bu danışman, başta müşterilere yapacağı yatırımlar hakkında bilgi vermektedir hatta bu yatırımlar dahilinde müşterilerine kazanç sağlıyormuş hissiyatı sağlanmaktadır fakat ilerleyen süreçte genellikle müşterilerin kafasını karıştırıp, müşterilere yatırımlar hakkında bilgi vermekten ziyade müşterilere, zarar ettireceği yatırımlara yöneltmektedirler. Yine müşteriler zarara uğradıktan sonra danışmanlar, müşterilerin firmayla çalışmayı bırakmasını önlemek amacıyla "yatırım yapmaya devam ederseniz biz size yardımcı olacağız. Şu şekilde bir piyasa ağı var yatırım yaparsanız burada zararınızı kâra dönüştebilirsiniz" şeklinde asılsız yönlendirmelerde bulunarak kişilerin sistemlerinden çıkmamasını sağlamaktadırlar.
Forex şirketi ve müşterisi arasındaki işlem, müşterilerinden alabilecekleri son kuruşa kadar devam etmektedir. Müşterilerini dolandırmayı amaçlayan dolandırıcı forex şirketleri, müşterilerinden alabilecekleri kadar yatırım almakta; müşteriler artık yatırım yapmayı reddettiğinde veyahut sistemde bulunan paralarını çekmek istediğinde ise müşterilerin hesaplarında kimi zaman müşterilerin iradesinin dışında yapılan yüklü işlemlerle kimi zamansa müşteriye açmış oldukları hesaplar üzerinde yapılan oynamalar ile müşterilerin bakiyeleri sıfırlanmaktadır.
Forex dolandırıcılığı karşımıza farklı farklı tiplerde çıkmaktadır. Bu hususta öncelikle forex şirketi olduğunu iddia eden kişilerin gerçekten lisanslı bir forex şirketi olup olmadığının ayrımınının yapılmasıdır. Keza yalnızca bir internet sitesi üzerinden veya hukuka aykırı yollarla müşterilerle bir şekilde iletişim sağlayan (genellikle Whatsapp üzerinden) kişiler, sahte lisanslarla ve müşterilerine imzalattıkları sahte sözleşme doğrultusunda şirket kimliği varmış gibi göstermektedirler.
İkinci husus ise şudur: Ortada gerçek bir forex şirketi var fakat bu şirketin SPK denetimi içerisinde olup olmadığı hukuki süreç açısından değişkenlik gösterecektir. Keza yukarıda da bahsettiğimiz üzere forex piyasasının hukuki denetimi her ülkenin kendi mevzuatı üzerinden yapılacaktır. Yurt dışı forex şirketleri kimi zaman bulundukları ülkenin denetimine tabi olmakta, kimi zamansa yukarıda bahsettiğimiz üzere herhangi bir denetime tabi olmayan yasa dışı şirketlerden oluşmaktadır.
Bu husustan anlaşılacağı üzere Sermaye Piyasası Kanunu tarafından yurt dışı lisansı olan veya hiçbir lisansı bulunmayan şirketlere karşı kanun hükümlerine göre yaptırıma tabi tutması mümkün değildir. Bu şirketlere karşı başlatılacak olan hukuki süreçler, (icra takibi, ihtiyati haciz, suç duyurusu) bu şirketlerin ülkemizde bulunan bir muhatapları olduğu takdirde mümkün olmaktadır.
Yurt içi (YASAL) Forex Şirketleri Tarafından Dolandırıcılık
SPK denetimi nezdinde yapılan işlemler ayrıca devlet nezdinde de denetlenmektedir. Devlet tarafından yatırımcılara güvenli bir yatırım imkanı sunulabilmesi açısından takasbank hesabı açılmaktadır. Forex üzerinden yatırım yapan kişiler yaptıkları yatırımlara ilişkin bilgilere e devletten kaldıraçlı işlemlerine dair sorgulama yaptıklarında görebilmektedirler.
Keza SPK mevzuatı uyarınca aracı kurumlarca yatırımcı kişilerden alınan ödeme ve teminatların müşteri bazında takip edilmesi, devlete bildirilmesi ve takasbank nezdinde kaydının tutulması zorunludur. Kaldıraçlı işlemlere ilişkin kişilerden teminat olarak alınan miktarların, en geç ertesi iş gününe kadar takasbank tarafından belirlenen işlem saatlerine uygun olarak sisteme raporlanması ve yatırılması gerekir.
Forex dolandırıcılığı uygulamada karşımıza genellikle yasa dışı şirketler tarafından yapılsa da yasal forex firmalarıyla yatırımcılar arasında da hukuki ihtilaflar meydana gelebilmektedir. Yasal forex firmaları aleyhinde yürütülecek olan hukuki süreç yasa dışı forex firmalarına göre daha açık ve belirlidir.
Yasal forex firmalarının SPK denetimine tabi olmaları nedeniyle şirketler hakkında hukuka aykırılık nedeniyle suç duyurusunda bulunulabileceği gibi somut olayın özelliklerine göre icra takibi, ihtiyati haciz, tüketici hakem heyetine başvuru ve yine tüketici mahkemelerine başvuru gibi hukuki yollara başvurulabilecektir.
Forex Dolandırıcılığında, Forex Hakkında Deneyimli Bir Avukatla Çalışmanın Önemi Nedir?
Forex dolandırıcılığına maruz kalan kişiler, mağduriyetleri karşısında hangi hukuki yolları izleyecekleri konusunda yeterli bilgiye sahip olmamaları nedeniyle daha fazla mağdur olmaktadırlar. Bunun izahını şunu açıklayarak yapabiliriz.
Lisansı olmayan ve yalnızca dolandırıcılığı hedef alan yurt dışı forex şirketleri aralıklı zamanlarla isim ve logo değişikliği yapmaktadırlar. Bu şirketler, yatırım yapmak isteyen müşterilerinden doğrudan havale almayıp, yatırım işlemleri için aracı kişileri ve sahte kimlikleri kullanmaktadırlar. Uygulamada bu durum şöyle gözükmektedir. Forex şirketleri, bazı şahıs şirketlerini aracı olarak kullanarak nakit akışını sağlamaktadır. Yatırım yapmak isteyen müşteriler aracı kişilere havale yöntemiyle para göndermektedirler. Havale işlemi herhangi bir açıklama yazılmaksızın yapıldığında borç ödeme yöntemi olarak kabul edilmiştir. Forex mağdurları zamanında yapılmayan veya yanlış hukuki yöntemleri seçerek yapmış oldukları şikayetler sonucunda bu sebeple sonuç alamamaktadırlar. Keza bu durum zaten lisansı olmayan yurt dışı şirketleri için kolaylıkla logo değişikliği ve isim değişikliği yaparak ortadan kaybolmalarına yol açacaktır.
İşbu sebepler nedeniyle forex mağdurlarının, hukuki süreçte forex konusunda deneyimli avukatlardan yardım almasını elzem hale getirmektedir.
Forex Dolandırıcılığına Maruz Kalan Kişiler Para İadesi Alabilir mi ?
Evet, para iadesi alınabilir. Forex dolandırıcılığına maruz kalan mağdurların genellikle ilk düşündüğü para iadesi alabilmektir. Doğru hukuki yöntem belirlendiğinde ve bunun çerçevesinde yapılacak işlemler sırasıyla yapıldığı takdirde para iadesi almak mümkündür. Makalemizde de bahsettiğimiz üzere yurt dışı forex şirketleri ve yalnızca dolandırıcılık amacıyla forex şirketi gibi gözüken suç çeteleri yapılan para transferlerinde paravan şirketleri kullandığından ötürü açılacak olan davalarda muhatap bulmak mümkündür fakat bir önceki paragrafta da bahsettiğimiz üzere hukuki sürecin forex konusunda bilgili bir avukat aracılığıyla yapılması, mağdur lehine alınacak sonuçlar konusunda oldukça önem arz etmektedir.