ZİLYETLİĞİN HUKUKİ NİTELİĞİ HAKKINDA GÖRÜŞLER

ZİLYETLİK NEDİR?

Zilyetlik çok çeşitlik işlevlere sahip bir konudur. Bu nedenle de çok önemli bir kavramdır. Zilyetlik şu hususlarda önem kazanır ; 

1. Taşınırlarda ayni haklarda kamuya açıklığı sağlayan bir kurumdur. Bir taşınır üzerinde kimin ayni hak sahibi olduğu zilyetliğe bakılarak anlaşılır. Bu adi bir karinedir aksi ispatlanabilir. 
2. Zilyetlik hem taşınırlarda hem taşınmazlarda şartlar varsa zamanaşımı ile bir mala malik olma imkanı verir veya mal üzerinde bir hak kazanma imkanı verir.
3. Yasa koyucu zilyetliği korumuştur. Zilyetliğin korunması aynı zamanda zilyedin varsa sahip olduğu hakkında korunması anlamına gelmektedir.     

Zilyetlik medeni kanunun 973-996. maddeleri arasında düzenlenmitir. Zilyetlikle mülkiyeti birbirine karıştırmayınız. Mülkiyet bir haktır. Zilyetlik ise bir hak değildir ve zilyetliğin bir hakka dayanması zorunlu  değildir. Zilyetlik haklı da olabilir haksız da.  Zilyet olabilimek için hakimiyet sahibi olmak gerekir. 

Zilyetlik Kavramı Ve Unsurları 

MK'da zilyetlik doğrudan tanımlanmamıştır. Fakat yasa zilyedi tanımlamıştır. m.973'ün ilk fıkrası şu şekildedir ; Bir şey üzerinde fikir sahibi olan kimse onun zilyedidir. Bir şeyi fiili hakimiyet altında bulundurmayada zilyetlik denir.  Bulunduranada zilyet denir.  Zilyetlik kurumun adı , zilyet ise aktör (sujö). Zilyetliğin iki unsuru vardır. Bunlar ; Maddi unsur ve manevi unsur

1.Maddi unsur(corpus) : Fiili hakimiyet sahibi olmak.

2. Manevi unsur (animus) : Zilyetlik İradesi

Zilyetlik için her iki unsurda bir arada olmalıdır.

Fiili hakimiyet doğrudan da kullanılabilir; dolaylıda kullanılabilir. Zilyetliğin iradesi de malı fiili hakimiyet altında bulundurma iradesi.

Zilyetlik iradesinde kişinin tam ehliyetli olmasına gerek yoktur. Mümeyyiz olması yeterlidir.Önemli olan zilyetlik iradesinin bir kez baştan kurulması , bunun daha sonra bilinçli bir şekilde devam etmesini aramayacağız.Fiili hakimiyette ise zilyetliğin devamı için süreklilik aranmaz. Baştan irade göstermesi yeterlidir. Fiili hakimiyet zilyetlik iradesine karine teşkil eder. Adi karine gibi. Zilyetlik iradesi fiili hakimiyetten öncede açıklanabilir; sonrada. Eğer önce açıklanırsa zilyetlik hakimiyetle birlikte doğar .

ZİLYETLİĞİN HUKUKİ NİTELİĞİ 

Bu konuda 3 görüş vardır.

Birinci görüşe göre ; zilyetlik bir haktır.Mesela Yargıtay eski kararlarında zilyetliğin bir hak olduğunu hatta bazı kararlarında bir ayni hak olduğunu söylemiştir. Ancak yanlış bir karardır. Zilyetlik bir hak değildir. Hakka dayanması gerekmez , haksızda olabilir.

İkinci görüşe göre ; Zilyetlik hak değil ama salt fiili bir durumdur.

Üçüncü görüşe göre ; Zilyetlik hukuken korunan fiili  bir durumdur.Salt fiili bir durum değildir.

İkinci görüşü kabul etmiyoruz. Üçüncü görüşü kabul ediyoruz. Çünkü zilyetliği yasa koyucu korumuştur.

Bu konuda bilinmesi gereken bir başka konuda Zilyetliği koruyan bazı hükümlerden haksız zilyetler bile yararlanabiliyor.

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ DERS NOTLARI