VAKIF
Vakıf, bir kişinin veya topluluğun, belirli bir amacı gerçekleştirmek üzere mal ve haklarını sürekli olarak tahsis ettiği hukuki ve sosyal bir kurumdur.
Temel Özellikleri:
Amaç: Genellikle eğitim, sağlık, dini hizmetler, hayır işleri gibi topluma fayda sağlayacak alanlardır.
Süreklilik: Tahsis edilen mal ve gelirler kalıcı olarak bu amaca yönlendirilir, geri alınmaz.
Kamu yararı: Kâr amacı gütmez; toplumun yararına işler.
Tüzel kişilik: Vakıflar, kurulduktan sonra bağımsız bir hukuki kişilik kazanır.
Vakıf Nasıl Kurulur?
Türkiye'de bir vakıf kurmak için:
Vakıf senedi (vakıfname) hazırlanır.
Noter tasdiki yapılır.
Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne başvuru yapılır.
Mahkeme kararıyla tüzel kişilik kazanılır.
Tarihî Perspektif:
Osmanlı’da vakıflar büyük bir sosyal rol oynamıştır: camiler, hastaneler, çeşmeler, medreseler gibi birçok yapı vakıflar aracılığıyla kurulmuştur.
Bugün de birçok özel ve kamu vakfı sosyal projeler yürütmektedir.
VAKIF NASIL KURULUR? (Adım Adım)
1. Vakıf Amacının Belirlenmesi
Vakıf, topluma yararlı bir amaç için kurulmalıdır.
Örnek amaçlar: Eğitim, sağlık, kültür, çevre, hayvan hakları, dini hizmetler.
2. Vakfedilecek Mal ve Hakların Belirlenmesi
Vakıf kurmak için en az bir mal veya hak (para, arsa, bina, taşıt vb.) gerekir.
Bu mal ve haklar vakfa ait olacak şekilde tahsis edilir.
En az sermaye: 2025 yılı için 120.000 TL civarındadır (her yıl değişebilir – kesin bilgi için Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne bakılabilir).
3. Vakıf Senedi Hazırlanması
Bu belge, vakfın "anayasası" gibidir. Şunları içerir:
Vakfın adı
Amacı
Merkezi
Vakfedilen mal ve haklar
Yönetim organları
Gelirlerin nasıl kullanılacağı
Vakfın sona ermesi halinde malvarlığının nereye devredileceği
4. Noter Onayı
Hazırlanan vakıf senedi, noter huzurunda onaylanır.
Kurucular, senedi imzalar ve vakıf kurulduğunu resmî olarak beyan eder.
5. Mahkemeye Başvuru
Kurucular, noter onaylı vakıf senediyle birlikte, bulundukları yerin Asliye Hukuk Mahkemesi’ne başvurur.
Mahkeme, belgeleri ve amacı inceleyerek vakfın tüzel kişilik kazanmasına karar verir.
6. Tescil ve İlan
Mahkeme vakfı tescil ettikten sonra, bu karar Resmî Gazete’de ilan edilir.
Artık vakıf tüzel kişilik kazanmıştır.
7. Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne Bildirim
Kurulan vakıf, 3 ay içinde Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne bildirilmeli.
Bundan sonra vakıf, düzenli olarak faaliyet raporu ve mali beyanname verir.
✅ Kuruluş İçin Gereken Belgeler
Noter onaylı vakıf senedi
Kurucuların kimlik fotokopisi
Vakfedilen mal veya paranın belgesi (tapu, banka dekontu vb.)
Mahkemeye hitaben yazılmış dava dilekçesi
VAKFIN ORGANLARI (YÖNETİM YAPISI)
Bir vakıfta genellikle şu organlar bulunur:
1. Mütevelli Heyeti (Yönetim Kurulu)
Vakfın en yetkili organıdır.
Vakfın amaçları doğrultusunda faaliyetleri yürütür.
Karar alır, bütçeyi onaylar, personel atar.
En az 3 kişiden oluşur.
Vakıf senedinde kimlerin mütevelli olacağı belirtilir.
2. Denetim Kurulu (Denetçiler)
Vakfın mali ve idari faaliyetlerini denetler.
Yılda en az bir kez rapor hazırlar.
Mütevelli heyetine karşı sorumludur.
Genellikle 1-3 kişiden oluşur.
3. Danışma Kurulu (İsteğe Bağlı)
Uzman kişilerden oluşabilir.
Vakfa görüş ve öneri sunar, bağlayıcı kararı olmaz.
Özellikle büyük vakıflarda bulunur.
4. Genel Sekreterlik / Müdürlük (İcra Organı)
Günlük işleri yürütür.
Personeli yönetir, projeleri uygular.
Mütevelli heyetine bağlı çalışır.
VAKFIN DİĞER UNSURLARI (HUKUKİ AÇIDAN)
Vakıf kurmak için aşağıdaki unsurların bulunması şarttır:
Vakfeden kişi (kurucu)
Vakfedilen mal veya hak
Vakfın amacı (topluma yararlı olmalı)
Vakfın tüzel kişiliği (mahkeme kararıyla kazanılır)
Vakıf senedi (vakfın anayasası)
VAKIF HANGİ HALLERDE SONA ERER?
1. Amacın Gerçekleşmesi veya Gerçekleşmesinin İmkânsız Hâle Gelmesi
Vakıf, amacı gerçekleşince kendiliğinden sona erebilir.
Amaç artık sürdürülemeyecek ya da anlamsız hâle gelmişse, örneğin:
Vakıf sadece bir okul yaptırmak için kurulmuşsa ve okul yapılmışsa
Kanun değişmiş ve vakıf amacı artık yasal değilse
2. Mal Varlığının Tükenmesi (İflas veya Tasfiye)
Vakfın geliri veya mal varlığı kalmazsa ve faaliyetlerini sürdüremiyorsa,
Mahkeme kararıyla sona erdirilebilir.
3. Kuruluş Şartlarına Aykırılık
Vakıf, kuruluş amacından sapmışsa,
Kamu düzenine, ahlaka veya yasalara aykırı işler yapıyorsa,
Vakıflar Genel Müdürlüğü veya ilgili mahkeme müdahale eder, vakıf kapatılabilir.
4. Kurucunun Şartlı Hükümleri (Süreli Vakıf)
Bazı vakıflar belirli bir süre için kurulabilir (örneğin 10 yıl).
Bu süre sonunda otomatik olarak sona erer.
5. Mahkeme Kararıyla Fesih
Yukarıdaki durumlar oluştuğunda, vakfın sona erdirilmesi için Asliye Hukuk Mahkemesine başvurulur.
Mahkeme, durumu değerlendirir ve vakfın feshine karar verebilir.
6. Vakfın Kendi Senedinde Belirtilen Fesih Sebepleri
Vakıf senedinde, “şu şu durumda sona erer” gibi özel hükümler varsa,
O durum gerçekleşirse vakıf kapatılabilir.
Vakıf Sona Erince Ne Olur?
Vakıf mal varlığı, senette belirtilen başka bir vakfa veya amaca devredilir.
Eğer belirtilmemişse, benzer amaç taşıyan başka bir vakfa ya da Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne geçer.
