ÖLÜME BAĞLI TASARRUFUN İPTALİ DAVASI İLE TENKİS DAVASININ FARKLARI
Ölüme Bağlı Tasarrufun İptali Davası ile Tenkis Davasının Farkları
1. Konu ve Amaç Açısından Farklar
Ölüme Bağlı Tasarrufun İptali Davası:
Bu dava, vasiyetname veya miras sözleşmesi gibi ölüme bağlı tasarrufların tamamen veya kısmen geçersiz sayılması amacıyla açılır. Amaç, hukuka aykırı veya miras bırakanın gerçek iradesine uymayan tasarrufların iptal edilerek, miras hukukuna uygun paylaşımın sağlanmasıdır.
Tenkis Davası:
Tenkis davası ise, saklı paylı mirasçıların saklı paylarının ihlal edildiği durumlarda açılır. Amaç, miras bırakanın yaptığı tasarrufun (vasiyetname veya bağışlama gibi) saklı pay haklarını azaltması durumunda, bu haksız durumu düzeltmek, tasarrufun saklı paya taalluk eden kısmını hükümsüz kılmaktır. Yani tenkis davası, ölüme bağlı tasarrufun kısmi geçersizliğine yöneliktir.
2. Davacı ve Dava Hakkı
İptal Davası:
Genellikle tüm mirasçılar veya tasarrufun hukuka aykırı olduğunu iddia eden kişiler dava açabilir. İptal davası, tasarrufun genel geçersizliğini gündeme getirir.
Tenkis Davası:
Sadece saklı paya sahip mirasçılar açabilir. Tenkis davası, saklı pay haklarının korunmasına yöneliktir.
3. Kapsam ve Sonuç
İptal Davası:
Ölüme bağlı tasarrufun tamamı veya belli hükümleri iptal edilir. Tasarrufun tüm etkisi ortadan kalkabilir.
Tenkis Davası:
Tasarrufun yalnızca saklı paya aykırı kısmı iptal edilir. Diğer kısımlar geçerli kalır. Böylece mirasçının saklı payı korunur ancak tasarrufun diğer hükümleri geçerliliğini korur.
4. Hukuki Dayanaklar
İptal Davası:
TMK’nın genel tasarruf şekli ve geçersizlik hükümleri ile irade sakatlıklarına ilişkin düzenlemeler temel alınır.
Tenkis Davası:
Özellikle TMK’nın saklı paya ilişkin hükümleri (TMK m. 509 ve devamı) esas alınır.
5. Süreler
İptal Davası:
Genellikle vasiyetnamenin öğrenilmesinden itibaren 1 yıl içinde açılır.
Tenkis Davası:
Saklı pay ihlali öğrenildikten sonra da açılabilir ve süre daha esnektir.
6. Uygulama Alanı
İptal Davası:
Ölüme bağlı tasarrufun genel geçersizliğine yönelik her türlü hukuki sorun için açılabilir.
Tenkis Davası:
Özellikle saklı payın korunması ve sınırlandırılması ile ilgili durumlarda kullanılır.
Özet Tablo
Özellik Ölüme Bağlı Tasarrufun İptali Davası Tenkis Davası
Amaç Tasarrufun genel geçersizliğinin tespiti Saklı pay ihlalinin giderilmesi
Davacı Tüm mirasçılar veya ilgililer Sadece saklı pay sahipleri
Kapsam Tasarrufun tümü veya bir kısmı Sadece saklı pay ihlaline ilişkin kısmı
Hukuki Dayanak TMK’nın genel hükümleri TMK’nın saklı pay hükümleri
Sonuç Tasarrufun tamamı veya kısmı iptal edilir Saklı pay ihlal eden kısım iptal edilir
Dava Süresi Vasiyetname öğrenildikten itibaren 1 yıl Daha esnek, saklı pay ihlali öğrenildikten sonra
Sonuç
Her iki dava türü de miras hukukunda mirasçıların haklarını korumak amacıyla kullanılır ancak amaç, kapsam ve sonuçları bakımından birbirinden farklıdır. İptal davası, ölüme bağlı tasarrufun genel geçersizliğini hedeflerken, tenkis davası daha sınırlı olarak saklı pay haklarının korunmasına yöneliktir.
