MİRASTAN FERAGAT SÖZLEŞMESİ
MİRASTAN FERAGAT SÖZLEŞMESİ: HUKUKİ NİTELİK VE UYGULAMA ESASLARI
Giriş
Miras hukuku, mirasçıların miras paylarını belirleyen ve mirasın intikalini düzenleyen özel hukuk dalıdır. Mirasçılar, mirastan pay alma hakkına sahip olmakla birlikte, bu haklarından feragat edebilirler. Mirasan feragat sözleşmesi, mirasçının miras hakkından tamamen vazgeçmesini sağlayan özel bir hukuki işlemdir. Bu makalede, mirastan feragat sözleşmesinin tanımı, hukuki niteliği, şartları, sonuçları ve uygulamadaki önemi incelenecektir.
1. Mirasan Feragat Sözleşmesinin Tanımı ve Hukuki Niteliği
Mirasan feragat sözleşmesi, mirasçıların miras paylarından veya mirasçılık haklarından karşılıklı anlaşma yoluyla vazgeçmelerini ifade eder. Bu sözleşme, Türk Medeni Kanunu (TMK) kapsamında şekle tabi, karşılıklı irade beyanıyla gerçekleşen iki taraflı bir sözleşmedir.
Hukuki açıdan mirastan feragat:
Karşılıklı bir sözleşmedir: Tek taraflı değil, en az iki taraf arasında yapılır.
Şekle bağlıdır: TMK m. 609/2’ye göre mirastan feragat sözleşmesi noter aracılığıyla yazılı yapılmalıdır.
Mirasçıların doğrudan miras hakkını devretmesi veya vazgeçmesi şeklinde gerçekleşir.
Ölüme bağlı tasarruf değildir; sağlığında yapılır.
2. Mirasan Feragat Sözleşmesinin Şartları
Mirasan feragat sözleşmesinin geçerli olabilmesi için bazı temel şartların gerçekleşmesi gerekir:
a) Tarafların Hukuki Ehliyeti
Feragat edenlerin ve kabul edenlerin, sözleşmeyi yapacak ehliyete sahip olması gerekir. Özellikle küçükler ve kısıtlıların bu sözleşmeyi yapabilmesi için yasal temsilcisinin izni şarttır.
b) Şekil Şartı
Türk Medeni Kanunu m. 609/2’ye göre mirastan feragat sözleşmesi noter huzurunda veya noter aracılığıyla yazılı olarak yapılmalıdır. Aksi halde geçersizdir.
c) Karşılıklı Rızaya Dayanma
Feragat sözleşmesi tarafların serbest iradeleriyle, zorlama ve hile olmadan yapılmalıdır.
d) Kamu Düzenine Aykırılık İçermemesi
Sözleşmenin amacı ve içeriği, kamu düzenine aykırı olmamalıdır.
3. Mirasan Feragat Sözleşmesinin Sonuçları
a) Mirasçı Haklarından Vazgeçme
Feragat eden kişi, mirasçı olma hakkından tamamen vazgeçer. Bu nedenle, ne yasal ne de atanmış mirasçı olarak tereke üzerinde hak iddia edemez.
b) Feragatın Geri Alınması
Sözleşmenin geri alınması ancak karşılıklı rızayla mümkündür. Aksi halde feragat kesin ve bağlayıcıdır.
c) Feragat Edenin Yerine Başkası Geçmez
Feragat eden mirasçının yerine başka bir kişi mirasçı olmaz. Feragat sadece kişinin kendi mirasçı olma hakkını etkiler.
d) Saklı Pay Hakkının Korunması
Feragat eden kişi saklı paylı ise, feragat etse bile saklı pay haklarını koruyabilir. Ancak saklı payın tenkisi davası açılamaz.
4. Mirasan Feragat Sözleşmesinin Uygulama Alanları ve Önemi
Miras paylaşımında ihtilafların önlenmesi: Mirasan feragat, taraflar arasında anlaşmazlıkları azaltır.
Miras planlamasında kolaylık sağlar: Miras bırakan sağlığında, mirasçıların haklarını düzenleyebilir.
Borçlardan kaçınma amaçlı kullanılır: Mirasçı, mirası kabul etmeyerek borçlardan korunabilir.
Aile içi mal rejimi düzenlemelerinde tercih edilir.
5. Hukuki Sorunlar ve Yargı Uygulamaları
Şekil şartına uyulmaması: Noter onayı olmayan feragat sözleşmeleri geçersizdir.
Hile ve baskı iddiaları: Feragatın geçersiz sayılması için önemli nedenlerdir.
Saklı pay ihlali: Feragat, saklı paylı mirasçıların saklı pay hakkını etkilemez, bu konuda ayrı düzenlemeler vardır.
Feragatın etkisi ve sınırları konusunda Yargıtay kararları, hukuki içtihatları şekillendirir.
Sonuç
Mirasan feragat sözleşmesi, miras hukukunda tarafların iradesine dayalı ve özel bir işlemdir. Doğru ve usulüne uygun yapıldığında, miras paylaşımında önemli kolaylık ve kesinlik sağlar. Ancak şekil şartlarına ve saklı pay haklarına dikkat edilmesi gerekir. Aksi takdirde, hukuki sorunlar ve ihtilaflar doğabilir. Bu nedenle mirastan feragat işlemleri, profesyonel hukuki destek alınarak yapılmalıdır.
