KNOW-HOW SÖZLEŞMESİ
Günümüzde teknolojinin ilerlemiş olması farklısözleşme tiplerinin de karşımıza çıkmasına sebebiyet vermiştir. Bu sözleşmelereörnek verecek olursak; franchise, lisans, sınai hakların devri gibi sözleşmelerbu sözleşmelerden yalnızca birkaçıdır.
Rekabetin artması uluslararası platformdasözleşmelerin önemini daha da çok artırmıştır.
Sanayi devriminden sonra işletmeler çeşitlenmeklekalmamış aynı zamanda genişlemiştir. Bu çeşitlilik ise kimi zaman birtakım karmaşıklıklaraneden olmuştur. Karışıklıklar her işletmenin kendi faaliyetini formülizeetmesini gerektirmiştir.
Bilginin, tecrübenin, emeğin, sır sayılan belgeleri,meslek sırlarının SAHİBİNİN TEKELİNDE KALMAMASI için KNOW-HOW sözleşmelerioluşmuştur.
Hızla gelişen teknoloji karşısında hukuk da durağanbir yapıda kalmamıştır. Hukuk de bu noktada sözleşmeleri ile birlikte kendipayına düşeni alarak hızla ilerlemiştir.
1-KNOW-HOWsözleşmesinin kelime anlamı nedir?
Bu sözleşmenin kelime anlamı NASIL YAPILDIĞINI BİLMEdemektir.
Tecrübeli meslek sahipleri ticari sırrını, teknikbilgisini aktarmaktadır. Bilgi satımı ve kiralanması gerçekleşmektedir.
Tecrübe esaslı teknik bilgidir. Kuşaktan kuşağa bubilgi ve deneyim aktarılmış olur.
Taraflardan biri diğerine bilgiyi aktarır, bilgiyialan bilgiyi kendi hamurunda yoğurarak şekillendirir ve kullanır. Böyleliklerekabet ortamı da oluşmuş olur.
Döngüsel bir şekilde bilgi aktarılır ve şekillenerekyeniden kullanılır.
2-KNOW-HOW sözleşmesinin şartları nelerdir?
Yukarıda da bahsettiğimiz üzere sağlayıcı denemelerisonucu tecrübe elde eder. Ancak edinilen bu tecrübe PATENTLİ değildir. Gizli,esaslı ve belirlenmiş bilgi paketidir.
Gizli olmasından kasıt herkes tarafından kolaylıklaerişilemeyecek olmasıdır. Herkes tarafından biliniyor olsa idi gizli olmazdı.
Esaslı olmasından kasıt ise sağlayıcının alıcıyaaktardığı bilgilerin mal ve hizmetin kullanımı için şart olmasıdır. Bu bilgialıcı için vazgeçilmez olmalıdır.
Aktarılan bu bilgi belirlenmiş olmalıdır.
3-Genişanlamda KNOW-HOW sözleşmesi nedir?
Belli bir sınai faaliyetin yürütülebilmesi içingerekli olan TÜM BİLGİ VE TECRÜBELERE denir.
Bu sözleşme sayesinde bilgi aktarımı en kolay ve enverimli şekilde sağlanmış olur.
KNOW-HOW sözleşmesi karşılıklı iki tarafa borçyükleyen atipik bir sözleşmedir. Borçlar Kanununda yer almasa dahi tümmevzuatlardaki genel hükümlerine uygulanabilir.
4-KNOW-HOWsözleşmesinin hukuki niteliği nedir?
Bu sözleşmenin hukuki niteliğinin ne olduğunailişkin tartışma mevcuttur. Üç farklı görüş mevcuttur.
Satım sözleşmesi olduğunu düşünenler bulunmaktadır. Ancaksatım sözleşmesi olması mümkün değildir zira satım sözleşmesinin konusuyalnızca MAL olmak zorundadır. KNOW-HOW sözleşmesinin konusu asla MAL olamaz.
Ürün kirası sözleşmesi olduğunu düşünenler debulunmaktadır. Ancak şöyle ki bu sözleşmenin ürün kirası sözleşmesi olmasımümkün değildir. Zira ürün kirası sözleşmesi süreklilik arz eden birsözleşmedir oysa KNOW-HOW sözleşmeleri ani ifalı sözleşmelerdir. KNOW-HOWsözleşmelerinde alacaklının ifa menfaati, zaman içindeki tek bir davranış ileyerine getirilmektedir. İfa davranışı belli bir süreye yayılmamaktadır.
Bazı yazarlarca ise KNOW-HOW sözleşmesinin hizmetveya vekalet sözleşmesi olduğu düşünülmektedir. Kanaatimizce de öyledir.
5-KNOW-HOWsözleşmesine örnek olarak ne verilebilir?
Yılların bilgi birikimi, deneyimi alıcıya birsüzgeçten geçirilerek aktarıldıktan sonra edim yerine getirilir.
İşin önemli ve püf noktaları aktarılır. Meselacoca-cola yapımının formülü neredeyse 100 yıldır gizli tutulmaktadır.
6-KNOW-HOWsözleşmeleri ile ilgili ülkemizde bir mevzuat var mıdır?
Şu an ülkemizde KNOW-HOW sözleşmeleri ile ilgili herne kadar bir mevzuat olmasa dahi KNOW-HOW sözleşmeleri TMK 2 DÜRÜSTLÜK KURALI gereğince güvencealtındadır.
7-KNOW-HOWsözleşmeleri ticari bir sır mıdır?
Evet, ticari bir sırdır. Ancak bu ticari sırrınmutlaka ve mutlaka bir teşebbüsü ilgilendirmesi gerekmektedir.
BİR TEŞEBBÜSÜ İLGİLENDİRMEYEN TİCARİ SIRLAR KNOW-HOWOLMAZ!
8-KNOW-HOWsözleşmeleri hangi alanlarda kullanılır?
Bu sözleşmeler teknik ve ticari alanlardakullanılır. Statik hesaplamalar, reçete, formüller, deney sonuçları gibi sınaialandaki bütün bilgi ve tecrübe gerektiren alanlarda kullanılır.
9-KNOW-HOWsözleşmeleri ile patent arasındaki fark nedir?
Patent ile süreklilik arz eden bir borç ilişkisikurulmaktadır oysaki KNOW-HOW sözleşmeleri ani ifalı sözleşmelerdir.
Patent sözleşmesi sona erince kullanım hakkı sonaermektedir. Ancak KNOW-HOW sözleşmelerinde kullanım hakkının sona ermesi gibibir durum söz konusu değildir. KNOW-HOW sözleşmeleri üçüncü kişileredevredilebilir.
Üçüncü kişiler KNOW-HOW oluşturan bilgilere ulaşıncabu bilgileri kullanabilirler. Ancak patent üçüncü kişilerin kullanmasına izinvermez.
KNOW-HOW sözleşmeleri ile ilgili ülkemizde birmevzuat yoktur. Ancak patent hakkı hukuken de koruma altındadır.
10-KNOW-HOWsözleşmelerinin sona ermesi ve hukuki sonuçları nasıldır?
KNOW-HOW sözleşmesi bir süre ilesınırlı olarak yapılmışsa, sürenin dolmasıyla, fesih ihbarı yoluyla, haklı sebeplerleya da taraflardan birinin ölümü, iflası, ehliyetini kaybetmesi veyaişletmesinin ticaret sicilinden terkin edilmesi gibi hallerde sona erecektir.Yani diğer sözleşmelerinin sona erme şekilleri KNOW-HOW sözleşmelerine deuygulanır.
Sözleşme sona erdikten sonra gizliolan teknik bilginin kullanılması yasaklanabilir. Ancak gizli olmayan bilgilerkullanılmaya devam edildiği takdirde bir sorun teşkil etmez. Zaten know-howsözleşmesine konu olan bilgi GİZLİ bilgidir.
Şayet, know-how alan, sözleşmesonrasında bu know-how’ı kullanmaya devam ederse haksız rekabet hükümlerikapsamında sorumluluğu doğacaktır. Kanaatimizce, gizli teknik bilgilerinkullanılmasının yasaklanması da pratikte fayda sağlamayacaktır. Çünkü bubilgiler ile kişiler yeni bir araç dahi üretebilirler.
Know-how alanın sır saklama borcunaaykırı davranması halinde sözleşmeden doğan tazminat sorumluluğu olabileceğigibi, bu fiil haksız rekabet de teşkil edebilir.
AVUKAT GİZEM GÜL UZUN
KNOW-HOW SÖZLEŞMELERİ, Avukat Gizem Gül Uzun tarafından hazırlanmıştır.
KNOW-HOW SÖZLEŞMELERİ
