KARŞILIKSIZ ÇEK DÜZENLEME SUÇU VE CEZASI
Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu
Çek, Türk Ticaret Kanunu'na göre ödeme aracıdır ve bir borcun ödenmesi için düzenlenen bir belgedir. Çek, üzerinde belirtilen tutarın ödeme yapılacağı kişiye veya kişilere bankalar aracılığıyla ödenmesini sağlayan bir ödeme aracıdır. Ancak, karşılıksız çek düzenlemek, yani bir kişi tarafından çekin üzerinde yazılı olan tutarın ödenmesini sağlayacak bir karşılık olmadan çek düzenlemek, Türk hukukunda cezai bir suç olarak kabul edilmiştir. Karşılıksız çek düzenleme suçu, hem borçlu hem de alacaklı açısından büyük sorunlara yol açabilir ve özellikle ticari ilişkilerde güvensizlik yaratabilir.
Karşılıksız Çek Düzenleme Suçunun Tanımı
Karşılıksız çek düzenleme suçu, bir kişinin çekin karşılığını ödeyecek yeterli maddi varlık veya bakiyesi olmadan bir çek düzenlemesidir. Türk Ceza Kanunu'nda bu suç, çeklerin düzenlenmesinde güveni kötüye kullanma olarak ifade edilir. Çek düzenleyen kişi, çekin üzerinde yazılı meblağı ödeyecek yeterli miktarda para veya karşılık bulundurmadığı halde çek düzenlerse, bu durum karşılıksız çek düzenleme suçu olarak değerlendirilir.
Türk Ceza Kanunu'nda Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu
Türk Ceza Kanunu’nda karşılıksız çek düzenlemek, "çekle ilgili suçlar" başlığı altında düzenlenmiştir. Karşılıksız çek düzenleyen kişi, TCK 160. maddesi kapsamında suç işlemiş olur. Bu maddeye göre, çekin karşılığını ödemek için yeterli para ve/veya teminat bulunmadığı halde, çek düzenlemek, cezai işlem gerektiren bir davranıştır.
TCK Madde 160 – Karşılıksız Çek Düzenleme:
"Çekle ilgili suçlar" başlığı altında yer alan TCK 160. madde, şu şekilde düzenlenmiştir:
Karşılıksız çek düzenleme suçunu işleyen kişi, hapis cezası ve/veya para cezası ile cezalandırılır.
Suçun oluşabilmesi için, çek düzenleyen kişinin çekin ödeme için gerekli olan karşılıkla ilgili herhangi bir teminat veya bakiyeye sahip olmaması gerekmektedir. Yani, çek üzerinde yazılı olan tutarın, çek sahibinin hesabında veya o kişiye ait teminatlar üzerinde bulunmaması halinde, bu suç oluşur.
Karşılıksız Çek Düzenlemenin Cezası
Karşılıksız çek düzenleme suçu için öngörülen cezalar, çekin düzenlenme amacına ve yapılan işlem ile ilgili koşullara göre farklılık gösterebilir. Ancak temel olarak, Türk Ceza Kanunu'nda yer alan cezai hükümler şu şekildedir:
Hapis Cezası: Karşılıksız çek düzenleyen kişiye, 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası verilebilir.
Para Cezası: Hapis cezasının yanı sıra, karşılıksız çek düzenleyen kişiye adli para cezası da verilebilir.
Adli Para Cezası ve Hapis Cezasının Birlikte Uygulanması: Eğer karşılıksız çek düzenleme suçu tekrarlanmışsa veya suçu işleyen kişi ticari faaliyette bulunan bir kişiyse, cezaların artırılması söz konusu olabilir.
Karşılıksız Çek Düzenleme Suçunun Unsurları
Bu suçun oluşabilmesi için bazı temel unsurların bulunması gerekmektedir:
Çek Düzenleme: Suç, bir kişinin çek düzenlemesiyle başlar. Burada, bir çekin düzenlenmesi yeterli olup, çekin kiminle düzenlendiği ve kimin alacaklı olduğu da önemli faktörlerdir.
Çekin Karşılığı Olmaması: Düzenlenen çekin üzerinde yazılı olan tutarın karşılanması için yeterli bakiye ya da teminatın olmaması gereklidir. Eğer çek sahibi, çek düzenlediği tarihte bu parayı ödeyebilecek durumda değilse, karşılıksız çek düzenlenmiş olur.
Çekin Kötü Niyetle Düzenlenmesi: Çek düzenleyen kişi, bu çekle ödeme yapmayı bilerek reddedecekse veya ödeme yapılmasını engellemeyi amaçlıyorsa, suç daha da ağırlaşabilir.
Karşılık veya Teminat Bulundurmamak: Çek düzenleyen kişinin, çekin ödeme için herhangi bir teminat veya yeterli bakiye bulundurmaması bu suçu oluşturur.
Karşılıksız Çekle İlgili Uygulamalar ve İlgili Düzenlemeler
Çekle İlgili Ticari İşlemler ve Hukuki Sonuçlar
Karşılıksız çek düzenlemek, ticari ilişkilerde ciddi güven kayıplarına yol açabilir. Çek, ticaret dünyasında güvenli bir ödeme aracı olarak kullanıldığı için, karşılıksız çek düzenlemek yalnızca hukuki değil, aynı zamanda ticari itibar kayıplarına da neden olur.
Çekle İlgili Haksızlıklar ve Çekle İlgili Cezalar
Karşılıksız çek düzenleyen kişilere uygulanacak cezalar, Türk Ceza Kanunu'ndaki genel düzenlemelere tabidir. Ayrıca, karşılıksız çek düzenlemek aynı zamanda ticaretin düzenini bozan bir hareket olarak da kabul edilir. Bu durum, ticaretin güven içinde yürümesini engelleyen ve piyasada ciddi tedirginlik yaratan bir eylem olabilir.
Çek Düzenleyenin Sorumluluğu
Çek düzenleyen kişi, üzerinde yazılı olan miktarın ödenmesi için bankada yeterli bakiyeye sahip olmalıdır. Eğer çek düzenleyen kişi, çekin ödenmesi için gerekli karşılık ve bakiye ile ilgili herhangi bir hazırlık yapmamışsa, karşılıksız çek düzenleme suçu işlemiş olur. Ancak bazı durumlarda, ödeme için gerekli bakiyenin olmaması bilerek ve isteyerek yapılmış bir eylem olmayabilir. Yani, yanlışlıkla düzenlenen bir karşılıksız çek, cezai sorumluluğu azaltabilir.
Sonuç
Karşılıksız çek düzenleme suçu, Türk Ceza Kanunu'na göre ciddi bir suçtur ve ticaretin güvenliğini olumsuz şekilde etkileyebilir. Çek düzenleyen kişilerin, düzenledikleri çeklerin karşılığını sağlayacak yeterli bakiyeye sahip olmaları gerekmektedir. Karşılıksız çek düzenlemek, hapis cezası ve/veya adli para cezası ile sonuçlanabilir. Bu nedenle, ticari ilişkilerde ve ödeme araçları kullanılırken dikkatli olunmalı, karşılıksız çek düzenlemekten kaçınılmalıdır.
