CEZA MUHAKEMESİNİN TEMEL İLKELERİ NELERDİR
⚖️ 1. Kanunilik İlkesi (Hukukîlik İlkesi)
-
Ceza muhakemesi ancak kanunla düzenlenmiş usuller çerçevesinde yürütülebilir.
-
Hiç kimse kanunda öngörülmeyen bir usulle yargılanamaz veya cezalandırılamaz.
📜 Dayanak: Anayasa m. 38, CMK m. 2.
⚖️ 2. Masumiyet (Suçsuzluk) Karinesi
-
Herkes, suçu sabit oluncaya kadar masum kabul edilir.
-
Suçluluğu ispat yükü iddia makamına (savcıya) aittir.
-
Şüphe, sanık lehine değerlendirilir.
📜 Dayanak: Anayasa m. 38/4, AİHS m. 6/2, CMK m. 223/2-e.
⚖️ 3. Şüpheden Sanık Yararlanır (In Dubio Pro Reo)
-
Deliller kesin ve inandırıcı değilse, şüphe sanık lehine yorumlanır.
-
Sanığın mahkûmiyetine şüpheli delillerle karar verilemez.
📜 Dayanak: CMK m. 223/2-e.
⚖️ 4. Hak Arama Hürriyeti ve Adil Yargılanma Hakkı
-
Herkes, bağımsız ve tarafsız bir mahkemede adil yargılanma hakkına sahiptir.
-
Sanık; savunma yapma, avukat tutma, delil sunma gibi haklara sahiptir.
📜 Dayanak: Anayasa m. 36, AİHS m. 6.
⚖️ 5. Savunma Hakkı
-
Sanık, kendisini bizzat veya müdafi (avukat) aracılığıyla savunabilir.
-
Savunma hakkı kısıtlanamaz.
📜 Dayanak: Anayasa m. 36, CMK m. 147 vd.
⚖️ 6. Aleniyet (Duruşmaların Açıklığı) İlkesi
-
Duruşmalar kural olarak herkese açıktır.
-
Kamu düzeni veya ahlaka aykırılık gibi özel durumlarda kapalı yapılabilir.
📜 Dayanak: Anayasa m. 141, CMK m. 182 vd.
⚖️ 7. Doğrudanlık (Yüzyüzelik) İlkesi
-
Hâkim, delilleri doğrudan doğruya görür, dinler ve değerlendirir.
-
Tanık, bilirkişi, sanık ifadeleri duruşmada bizzat hâkim tarafından alınır.
📜 Dayanak: CMK m. 217.
⚖️ 8. Sözlülük İlkesi
-
Duruşmada yapılan işlemler sözlü olarak yürütülür.
-
Yazılı beyanlar okunabilir ama asıl olan sözlü tartışmadır.
📜 Dayanak: CMK m. 191, 216.
⚖️ 9. Delillerin Serbestliği İlkesi
-
Hakim, her türlü delille gerçeği araştırabilir.
-
Ancak delil hukuka uygun şekilde elde edilmiş olmalıdır (hukuka aykırı deliller kullanılamaz).
📜 Dayanak: CMK m. 206, 217, 230.
⚖️ 10. Maddi Gerçeğin Araştırılması İlkesi
-
Ceza muhakemesinin amacı maddi gerçeğe ulaşmaktır.
-
Hâkim, sadece tarafların sunduğu delillerle yetinmeyip kendisi de araştırma yapabilir.
📜 Dayanak: CMK m. 160/2, 170 vd.
⚖️ 11. Tarafsız ve Bağımsız Hâkim İlkesi
-
Yargılama, bağımsız ve tarafsız mahkemelerce yapılır.
-
Hâkim, davada taraf olamaz ve ön yargılı davranamaz.
📜 Dayanak: Anayasa m. 9, 138.
⚖️ 12. İspat Serbestisi ve Hukuka Uygun Delil İlkesi
-
Her türlü delil serbestçe değerlendirilebilir, ancak hukuka aykırı deliller geçersizdir.
📜 Dayanak: CMK m. 206, 217/2.
⚖️ 13. İki Dereceli Yargılama (Kanun Yolu) İlkesi
-
Sanık, ilk derece mahkemesi kararına karşı üst mahkemeye başvurabilir.
-
Bu, adil yargılanmanın bir güvencesidir.
📜 Dayanak: Anayasa m. 36, CMK m. 272 vd.
⚖️ 14. Zorunluluk ve Ölçülülük İlkesi (Kısıtlayıcı Tedbirlerde)
-
Tutuklama, arama, el koyma gibi koruma tedbirleri zorunlu ve ölçülü olmalıdır.
📜 Dayanak: CMK m. 100 vd., Anayasa m. 13.
