Cari Hesap Nedir? / Hukukta Cari Hesap
Cari hesap nedir?
Birbirleriyle devamlı ticari ilişki içinde olan taraflar devamlılık arz edecek şekilde ve karşılıklı olarak birbirleri ile alacaklı-borçlu olduklarında, bu alacak ve borçları her bir işlem için tek tek takas etme yolunu seçebilir. Ancak aralarında her gün onlarca işlem yapan kişiler bakımından bu pratik bir yol değildir.
Ayrıca örneğin bu hesaplaşma haftalık yapılıyorsa, her hafta taraflar birbirlerine takastan sonra ödeme yapacaktır.
Onlarca-yüzlerce işlemde tarafların hangisinin tek tek alacaklı-borçlu olduğunun saptanması yerine, belli dönemlerde bu takas işleminin toplu olarak gerçekleştirilmesi zaman ve emek tasarrufu demektir.
Yine cari hesapta örneğin iki ya da üç ayda bir hesap kesilecekse, bu hesap devresi sonrasında taraflar birbirlerine herhangi bir ödeme yapmaz. Taraflar bundan karşılıklı olarak vazgeçmiştir.
Aksine, hesap dönemi sonunda takastan sonra arta tutar kimin lehine ise bir sonraki hesap devresine alacak kalemi olarak yazılır ve sözleşme sona erdiğinde dönem dönem yapılan bu hesaplama sonucunda kimin alacağı fazla çıkmışsa, ödeme yapılır ve sözleşme sona erdikten sonra borç muaccel olur.
Cari hesap ilişkisi ile genel takas arasındaki en önemli fark budur.Cari hesapta hesap kesilince kimin kimden ne miktar talep edeceği değil, bir sonraki hesap devresine kimin önde gideceği saptanır.
Sonuç olarak cari hesap; iki kişinin herhangi bir hukuki sebep veya ilişkiden doğan alacaklarını teker teker ve ayrı ayrı istemekten karşılıklı olarak vazgeçip bunları kalem kalem alacak ve borç şekline çevirerek hesabın kesilmesinden sonra çıkacak artan tutarı isteyebileceklerine ilişkin sözleşmedir.
Cari hesap sözleşmesi yapabilmek için tacir olmak şart mıdır?
Cari hesap sözleşmesi yapmak için tacir olmak gibi bir koşul yoktur. Tacir olmayanlar arasında da yapılabilir. Ama uygulamada daha çok aralarında devamlı ticari ilişkiler olan tacirler arasında yapıldığını görmekteyiz.
Uygulamada daha çok hangi alacaklar için cari hesap sözleşmesi kurulmaktadır?
Uygulamada daha çok para alacakları için cari hesap ilişkisi kurulmaktadır.
Hangi alacaklar cari hesaba geçirilir?
Cari hesaba kural olarak cari hesap sözleşmesinin kurulmasından sonraki alacaklar geçirilir. Ancak taraflar aksini kararlaştırabilir.
Bir kambiyo senedinin cari hesaba kaydı sağlanabilir mi?
Bir kambiyo senedinin cari hesaba kaydı bedelinin tahsil edilmesi halinde geçerli olmak şartıyla gerçekleşmiş sayılır.
Ancak bu hüküm gereğince cari hesaba kaydedilip bedeli tahsil edilemeyen kambiyo senedi, sahibine geri verilerek kaydı silinir.
Şarta bağlı alacaklar cari hesaba geçirilebilir mi?
Şarta bağlı alacaklar da cari hesaba geçirilebilir ancak bunun için hesabın kapatılması sırasında şartın gerçekleşmiş olması gerekir.
Hangi alacaklar cari hesaba geçirilemez?
Takası caiz olmayan alacaklar cari hesaba geçirilemez.
Tevdi edilmiş eşyanın geri verilmesine veya bedeline ilişkin alacaklar
Haksız olarak alınmış veya aldatma sonucunda alıkonulmuş eşyanın geri verilmesine veya bedeline ilişkin alacaklar
Nafaka ve işçi ücreti gibi, borçlunun ve ailesinin bakımı için zorunlu olup, özel niteliği gereği doğrudan alacaklıya verilmesi gereken alacaklar
Cari hesap nasıl sona erer?
Cari hesap sözleşmesi belirli süreli olarak yapılmışsa bu sürenin dolması ile kendiliğinden; belirsiz süreli ise herhangi bir önele gerek olmaksızın feshi ihbar yoluyla sona erer.
Ölüm, kısıtlanma, iflas, bakiye artığının haczi de sona erme nedenlerinden biridir.
Cari hesap sözleşmesinde zamanaşımı nasıldır?
Cari hesap sözleşmesinin sona ermesinden itibaren 5 yıldır.