ADIN KAZANILMASI
https://www.gizemuzun.av.tr/adin-degistirilmesi-davasi-isim-degisikligi-davasi
ADIN KAZANILMASI: HUKUKİ NİTELİK, KİMLİK DEĞERİ VE TOPLUMSAL İZ DİZGESİ
Özet
Ad, bireyin toplumsal ve hukuki kimliğini belirleyen temel unsurdur. Doğumla birlikte kazanılan bu unsur, yalnızca bir ayırt edicilik aracı değil; aynı zamanda bireyin kültürel ve ailevi aidiyetini de yansıtan bir kimlik bileşenidir. Bu çalışmada adın kazanılması süreci, Türk Medeni Kanunu çerçevesinde ele alınmış; doğum, kayıt, nüfus işlemleri ve istisnai ad edinme yolları (örneğin evlat edinme, mahkeme kararıyla isim değişikliği) değerlendirilmiştir. Ayrıca adın birey-toplum-devlet ilişkilerindeki sembolik anlamı da tartışmaya açılmıştır.
1. Giriş
Her birey dünyaya gelirken bir kimlik edinir; bu kimliğin en belirgin unsuru addır. Ad, bireyin tanınmasını sağlar, hukuki işlemlerde kullanılmak üzere resmi bir tanımlayıcı işlevi görür ve kişinin toplumla olan ilişkilerinde temel bir sembol olarak yer alır. Adın kazanılması süreci, bir yönüyle biyolojik doğumla ilişkilidir; ancak bu sürecin hukuki olarak geçerli olabilmesi için çeşitli işlemlerden geçmesi gerekir.
2. Ad Kavramının Hukuki Niteliği
2.1 Tanım
Ad, bireyin hukuki ve toplumsal kişiliğini tanımlayan, resmi kayıtlarda yer alan ve bireyi diğer kişilerden ayıran temel bir kimlik unsurudur.
2.2 Hukuki Koruma
Ad, kişilik haklarının bir parçasıdır ve Türk Medeni Kanunu'nun 26 ve 27. maddeleri kapsamında korunur. Hiç kimse kendi adı olmaksızın hukuki varlık gösteremez; bu nedenle ad, bir anlamda kişiliğin hukuki tapusudur.
3. Adın Kazanılması Süreci
3.1 Doğumla Birlikte Ad Edinme
Adın kazanılması süreci doğumla başlar. Türk Medeni Kanunu’na göre, çocuk doğduğunda velayet hakkına sahip ebeveyn tarafından bir ad verilir ve bu ad, nüfus müdürlüğüne yapılan bildirimle resmiyet kazanır.
Doğum bildirimi: En geç 30 gün içinde yapılmalıdır (Nüfus Hizmetleri Kanunu m.15).
Adın tescili: Bildirilen ad, nüfus kayıt sistemine işlenerek bireyin yasal adı olur.
3.2 Ailenin Ad Verme Hakkı
Çocuğa ad verme hakkı öncelikle anne ve babaya, evlilik dışı doğumlarda ise çocuğun tanınması durumunda babaya da tanınır.
3.3 Adın Seçimi Konusundaki Sınırlamalar
Her ne kadar ebeveynin çocuklarına ad verme konusunda geniş bir takdir hakkı bulunsa da bu hak, kamu düzeni, genel ahlak ve kişilik hakları ile sınırlıdır.
Hakaret içeren,
Cinsiyet karışıklığına yol açabilecek,
Alay konusu olabilecek adlar idari yoldan veya mahkeme kararıyla değiştirilebilir.
4. Adın Kazanılmasının İstisnai Yolları
4.1 Evlat Edinme
Evlat edinilen çocuk, evlat edinenin soyadını alır ve onunla birlikte yeni bir ad da verilebilir. Bu değişiklik, mahkeme kararıyla tescil edilir ve çocuğun kimlik bilgilerinde yer alır.
4.2 İsim Değişikliği
Adın kazanılması sadece doğumla değil, sonradan değişiklik yoluyla da olabilir. TMK m.27 uyarınca, birey haklı sebepler varsa mahkemeye başvurarak adını değiştirebilir.
Haklı nedenler: Adın alay konusu olması, yanlış yazılmış olması, bireyin cinsiyet kimliğiyle uyumsuzluk gibi nedenlerdir.
2022’de yürürlüğe giren düzenleme ile birlikte belirli yazım ve imla hataları idari yoldan (nüfus müdürlüğü aracılığıyla) da düzeltilebilmektedir.
5. Sosyolojik ve Kültürel Boyut
Ad yalnızca bir hukuki kavram değildir; aynı zamanda bireyin etnik, kültürel ve dini kimliğini de yansıtır. Türkiye’de isimler çoğu zaman:
Dini referanslar (Ali, Fatma, Muhammed),
Tarihî figürler (Alparslan, Yavuz),
Doğayla ilişkili unsurlar (Deniz, Güneş, Yıldız)
Değer yargılarını yansıtan kavramlar (Barış, Umut, Adalet)
üzerinden şekillenmektedir.
Bu nedenle adın kazanılması, sadece hukuki bir işlem değil, aynı zamanda bir toplumsal aidiyet bildirimi olarak da işlev görür.
6. Değerlendirme ve Sonuç
Adın kazanılması, bireyin kimlik edinme sürecinin en temel adımıdır. Bu süreç, sadece bir kayıt işlemi değil; aynı zamanda bireyin toplumsal hayatta tanınmasını ve kendini ifade etmesini sağlayan sembolik bir edinimdir. Türk Medeni Kanunu, bu süreci açık bir biçimde düzenlemiş olup hem bireyin haklarını korumakta hem de kamu düzenini gözetmektedir.
Gelecekte, dijital kimliklerin artması ve cinsiyet kimliklerinin çeşitlenmesi gibi sosyokültürel gelişmeler, ad kazanımı ve ad değişikliği hukukunu yeniden şekillendirme gerekliliğini doğuracaktır.
