Sözlü Vasiyetname / Sözlü Vasiyetname Nasıl Yapılır?
Sözlü Vasiyet
Sözlü vasiyet, kanunun öngördüğü olağanüstü hallerden birinin mevcudiyeti halinde, resmi vasiyetname veya el yazılı vasiyetname düzenleme imkanından yoksun bulunan mirasbırakanın, iki tanık huzurunda son arzularını dile getirmek suretiyle gerçekleştirdiği bir ölüme bağlı tasarruftur. İlk iki yola gidilemeyen hallerde kullanılabildiği için, istisnai hal vasiyeti ve olağanüstü hal vasiyeti gibi adlar da verilir.
Sözlü vasiyetin geçerli olabilmesi için aşağıda sayılan şartların bir arada bulunması zorunludur.
*Olağanüstü bir halin mevcut olması
*Başka bir şekilde vasiyetname yapma imkanının kalmamış olması
Olağanüstü halin mevcut olması
Sözlü vasiyet ancak olağanüstü halin mevcut olması durumunda yapılabilir.
Olağanüstü hallere örnekler;
*Yakın ölüm tehlikesi
*Ulaşımın kesilmesi
*Hastalık
*Savaş
Ancak maddenin ifade tarzından da anlaşılacağı üzere, bu sayma sınırlayıcı değildir. Deprem ve sel baskını gibi doğal afetlerde de bu yola gidilebilir.
Başka şekilde vasiyet yapma imkanının kalmamış olması
Olağanüstü bir halin mevcudiyeti tek başına sözlü vasiyet için yeterli değildir. Ayrıca mirasbırakanın söz konusu hal nedeniyle diğer vasiyet şekillerine başvurabilme imkanı kalmamış olmalıdır.
Zira olağanüstü hale rağmen mirasbırakanın mesela el yazısı ile vasiyetname düzenleme imkanı varsa artık sözlü vasiyet yapamaz. Buna rağmen yapılmışsa geçersiz sayılır ve iptali istenebilir.
Sözlü vasiyet usulü
Mirasbırakanın son arzularını iki tanığa söylemesi
Mirasbırakan, ölümünden sonra gerçekleşmesini istediği hususları iki tanığa, her ikisine birden aynı anda olmak üzere söyler ve onlara bu arzularına uygun bir vasiyetname yazmaları veya yazdırmaları görevini yükler.
Resmi vasiyetnamenin düzenlenmesine katılacak tanıklar için öngörülmüş olan şartlar okur yazar olma koşulu dışında bunlar için de aynen geçerlidir. Dolayısıyla tanık olarak katılması yasaklanmış olan kişiler aracılığıyla böyle bir vasiyet yapılamaz.
Tanıklar, mirasbırakanın bu isteğini kabul etmek zorunda değildirler. Ancak kabul ederlerse mirasbırakan ve bunlar arasında bir vekalet ilişkisi doğar.
Tanıkların mirasbırakanın son arzularını belgelemeleri(yazılı hale getirmeleri)
Tanıklar, mirasbırakanın son arzularını vakit kaybetmeden kendi arzuları ile kaleme almalıdır. O, bunu yaparken yeri belirtir, sene, ay ve gün şeklinde tarih koyar. Ayrıca yazdığı metni hem kendi imzalar hem de diğer tanığa imzalatır.
Tanıklar bu şekilde yazıp imzaladıkları vasiyetnameyi yine vakit kaybetmeden bir sulh ve asliye mahkemesine tevdi ederler. Tevdi esnasında, vasiyetnamenin vasiyetname yapmaya ehil gördükleri vasiyetçi tarafından kendilerine sözlü olarak açıklandığını ve bu açıklamanın olağanüstü bir hal içinde yapıldığını beyan ederler.
İkinci ihtimal, tanıkların mirasbırakanın son arzularını bizzat kaleme alacakları yerde, vakit geçirmeksizin hakime sözlü olarak iletmeleridir. Böyle bir durumda, tanıkların vasiyet metnine ilişkin açıklamaları hakim tarafından tutanağa geçirilir.
Sözlü vasiyet yoluna başvuran kimse askerlik hizmetinde bulunuyorsa, teğmen veya daha yüksek rütbeli bir subay; ülke sınırları dışında seyreden bir ulaşım aracında bulunuyorsa, o aracın sorumlu yöneticisi; sağlık kurumlarında tedavi edilmekteyse sağlık kurumunun en yetkili yöneticisi hakim yerine geçer.
Hakimin yerine geçebilecek kişilere örnek olarak; hastaneler için öncelik sırasıyla baştabip, baştabip yardımcısı, nöbetçi tabip, bunlardan hiçbiri yoksa hastane müdürü, vasiyetçinin ülke dışında seyrettiği ulaşım araçları için otobüste kaptan şoför, uçakta pilot, gemide kaptan, trende kondöktör veya şeftren gibi kişileri göstermiştir.
Sözlü vasiyetin hükmü
Sözlü vasiyete sadece olağanüstü hallerde başvurulabildiği için sözlü vasiyetin hükmü geçicidir.
Mirasbırakan için sonradan diğer şekillerde vasiyetname yapma olanağı doğarsa, bu tarihin üzerinden bir ay geçince sözlü vasiyetin hükmü düşer.