SÖZLÜ SINAVLARIN(MÜLAKATIN) YARGISAL DENETİMİ
Mülakatlar .... Günümüzde birçok sektörde devasa bir sorun halini almış bulunmakta. Neden?
Ahlaki değerler geri plana itilirken bunun yerini tanıdık birini bulma yolu aldı. Tabir-i caizse amcası olanın önü açılıyor. Peki kişiye refere olabilecek kimse yok ise ne oluyor? Herhangi bir yargı yolu hakkımız yok mu?
Kamu hizmetlerine girme hakkı koruma altına alınan temel haklardan biridir.
Ayrıca İDARENİN TÜM EYLEM VE İŞLEMLERİNE KARŞI YARGI YOLU AÇIKTIR.
Sözlü sınavların denetimi için idari yargıda iptal davası açmak ve yürütmenin durdurulmasını talep etmek mümkündür.
Yargı makamları idarenin takdir yetkisine müdahale edemese de bazı durumlarda, örneğin jüri üyelerinin verdikleri puanlar arasında fahiş farklılıkların olması halinde, bu durum iptal sebebi olarak kabul edilerek içerik/yerindelik denetimi yapılmaktadır. Örneğin bir kararda, sınav değerlendirme kurulu üyelerinin puanları arasında fahiş farklar bulunması gerekçesiyle ölçülülük ilkesi yönünden bir inceleme yapılmış ve sözlü sınav iptal edilmiştir (Danıştay 5. Daire, 1986/564 E, 1986/1372 K, 9.12.1986 T)
Mülakata katılan iki kişi aynı cevapları vermesine karşın farklı puanlar alabiliyor.
Bu konuda bazı örnekler verelim. Aday hakimlik-savcılık mülakatına katılıyor. Ancak kendisine verilen düşük notun gerekçesi hiçbir şekilde bildirilmiyor.
Bazı mülakatlarda adaylara cevap fırsatı dahi tanınmıyor.
Bütün bu sebeplerden mütevellit sözlü sınav hukuki dayanaktan yoksundur.
DANIŞTAY SÖZLÜ SINAVLARDA SORULAN SORULARIN ÖNCEDEN HAZIRLANMAMASINI ELEŞTİREREK BU KONUDA VERİLEN İDARE MAHKEMESİ KARARINI BOZDU.
T.C. D A N I Ş T A Y ONİKİNCİ DAİRE Esas No : 2013/11187 Karar No : 2015/7260
Bu itibarla, davacının girdiği sözlü sınav öncesinde, sınav komisyonunca sınavda sorulacak soruların önceden hazırlanması ve tutanağa bağlanması, her adaya sorulan soruların kayda geçirilmesi ve sorulan sorulara adayların verdiği yanıtlara hangi komisyon üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gösterilmesi, böylece sözlü sınavın nesnel olarak yapılması ve yargısal denetimin tüm unsurlarıyla gerçekleştirilmesi sağlanmalıdır.
SÖZLÜ SINAVLARIN(MÜLAKATIN) YARGISAL DENETİMİ hakkında faydalı bilgiler, Avukat Gizem Gül Uzun tarafından sunulmuştur.
babanın sabıkalı olmasından bahisle mülakat sınavından başarısız sayılma kararı verilemediği
⚖️ Hukuki Dayanaklar
📜 Anayasa:
Madde 125: “İdarenin her türlü eylem ve işlemi yargı denetimine tabidir.”
Bu maddeye göre sözlü sınav sonuçları da idari işlem niteliğinde olup iptal davasına konu edilebilir.
📜 Danıştay ve İdare Mahkemesi Kararları:
Danıştay, objektif ölçütlerden uzak, puan farkı aşırı olan veya yazılıyı yüksek kazanıp sözlüde düşük verilen sınavları hukuka aykırı saymaktadır.
❗ Danıştay:
“Açıklayıcı ve denetlenebilir puanlama yapılmayan sözlü sınav, hukuken geçerli değildir.”
(Danıştay 12. D., 2021/3704 E., 2023/3489 K.)
⚠️ Mülakatların Yargısal Denetiminde Dikkat Edilen Kriterler
Ölçüt Açıklama
📋 Nesnel değerlendirme ölçütleri Soruların önceden belirlenmiş olması gerekir.
🧾 Tutanak tutulması Sözlü sınav sırasında tutanak düzenlenmeli.
⚖️ Puanlama sistemi Değerlendirme her adaya eşit ve açık sistemle yapılmalı.
❗ Yazılı ve sözlü puanı uçurum farkı Yazılıdan yüksek puan alıp sözlüden çok düşük alanlar yargıda haklı görülebilir.
🧑⚖️ Sınav kurulunun keyfi davranışı Keyfi, taraflı ya da siyasi tercih barındıran işlemler iptal edilebilir.
🧑⚖️ Örnek Yargı Kararları
Danıştay 2. Dairesi (2018/3455 E., 2020/1336 K.):
“Yazılı puanı yüksek olan adayların, gerekçesiz şekilde sözlü sınavdan elenmesi, yargı kararıyla iptal edilebilir.”
Anayasa Mahkemesi (2019/15717 B. No.):
“Sözlü sınavda açık değerlendirme kriterleri belirtilmediği için adil yargılanma hakkı ihlal edilmiştir.”
🧾 Yargıya Başvuru Süreci
Adım Süre / Açıklama
🔍 Sözlü sınav sonucu ilanı Resmi duyuru veya tebliğ ile başlar
📅 İptal davası açma süresi 60 gün içinde idare mahkemesine
📌 Deliller Yazılı ve sözlü puan farkı, objektif değerlendirme eksikliği
⚖️ Yargılama sonucu İptal kararı verilebilir; tekrar sınav yapılması gerekebilir
🛡️ Hak İhlali Olursa
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapılabilir (hak ihlali, ayrımcılık iddiası varsa).
Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsman) da inceleme yapabilir, ancak bağlayıcı değildir.
🎯 Sonuç
Sözlü sınavlar:
İdari işlem niteliğindedir.
Yargısal denetime tabidir.
Nesnel olmayan, gerekçesiz, keyfi puanlama içeren mülakatlar mahkemelerce iptal edilebilir.
