ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN GEÇERSİZLİĞİ VE SONUÇLARI
ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN GEÇERSİZLİĞİ VE SONUÇLARI
https://www.gizemuzun.av.tr/olume-bagli-tasarruflarin-iptali-davasi-hakkinda
Giriş
Ölüme bağlı tasarruflar, bir kişinin ölümüyle hukuki sonuç doğuran işlemler olup, miras hukukunun temel unsurlarındandır. Ancak bu tasarruflar bazı durumlarda hukuka aykırı veya şekil şartlarına uymadığı için geçersiz sayılabilir. Bu durum, hem miras bırakanın iradesinin gerçekleşmesini engeller hem de mirasçılar arasında hukuki sorunlar doğurabilir. Bu makalede, ölüme bağlı tasarrufların geçersizliği nedenleri, türleri ve bu geçersizliklerin doğurduğu sonuçlar detaylı şekilde ele alınacaktır.
1. Ölüme Bağlı Tasarrufların Geçersizliği
Ölüme bağlı tasarrufların geçersizliği, esasen Türk Medeni Kanunu’nun düzenlemelerine göre şekil, içerik veya kamu düzeni yönünden çeşitli sebeplere dayanır.
a) Şekil Şartlarına Uyulmaması
Ölüme bağlı tasarruflar, kanunda öngörülen şekle uygun yapılmalıdır. Örneğin, vasiyetnamelerin belirli şekillerde yapılması (el yazısı, resmi veya noterden yapılması) şarttır. Bu şekil şartlarının ihlali geçersizliğe yol açar.
b) Hukuka Aykırılık ve Kamu Düzenine Aykırılık
Tasarrufun içeriği kanuna, ahlaka veya kamu düzenine aykırı ise geçersiz sayılır. Örneğin, saklı payın ihlali, mirasçılar arasında ayrımcılık veya haksızlık içeren hükümler geçersizdir.
c) İrade Sakatlıkları
Miras bırakanın vasiyetnameyi yaparken iradesinde sakatlık (yanılma, korkutma, aldatma gibi) varsa, vasiyetname iptal edilir.
d) Yetkisiz Kişi Tarafından Yapılması
Ölüme bağlı tasarrufu yapma ehliyeti olmayan kişilerin düzenlediği işlemler geçersizdir.
2. Ölüme Bağlı Tasarrufların Türlerine Göre Geçersizlik
Vasiyetname: Şekil şartlarına uyulmadığında veya miras hukuku kurallarına aykırı hükümler içerdiğinde geçersizdir.
Miras Sözleşmesi: Taraflarca imzalanmamış veya kanuni şekle uygun yapılmamışsa geçersizdir.
Ölüme Bağlı Bağışlama: Bağışlama işlemine ilişkin usul şartları yerine getirilmediğinde geçersiz olur.
3. Geçersizliğin Hukuki Sonuçları
a) Tasarrufun Hükümsüzlüğü
Geçersiz bir ölüme bağlı tasarrufun, hukuki sonuç doğurması mümkün değildir. Bu durumda, miras hukuku kuralları geçerli olur ve miras, kanuni mirasçılar arasında paylaştırılır.
b) Saklı Payın Korunması
Geçersiz tasarruflar saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal edemez. Bu nedenle saklı pay ihlalinde tasarrufun o kısmı iptal edilir.
c) İptal Davaları
Geçersizlik iddiası durumunda, mirasçılar tarafından iptal davası açılabilir. Mahkeme tasarrufun geçersizliğine karar verir.
d) Mirasın Kanuni Paydaşlar Arasında Dağıtılması
Geçersiz vasiyetname veya sözleşmenin etkisi ortadan kalktığında, tereke TMK’daki yasal mirasçılarına intikal eder.
4. Geçersizliğin Önlenmesi ve Hukuki Koruma
Şekil Şartlarına Uyma: Ölüme bağlı tasarrufların geçerli olması için kanunda öngörülen şekil şartlarına tam riayet edilmelidir.
Hukuki Danışmanlık Almak: Tasarruf yapılmadan önce uzman görüşü alınması geçersizliği önler.
Saklı Pay Kurallarına Uygunluk: Tasarruflarda saklı payların gözetilmesi önemlidir.
İptal Davalarına Karşı Önlemler: Zamanaşımı ve usul kurallarına dikkat etmek gerekir.
Sonuç
Ölüme bağlı tasarrufların geçersizliği, miras hukukunda önemli bir meseledir ve mirasçıların haklarını korumak, miras bırakanın iradesini doğru şekilde yansıtmak açısından kritik öneme sahiptir. Geçersizliğin önlenmesi için kanuni şekil şartlarına ve hukuki sınırlamalara uyulması gerekmektedir. Aksi halde miras paylaşımı karmaşık hale gelir ve hukuki ihtilaflar kaçınılmaz olur.
