BİLİŞİM SİSTEMİ ARACILIĞIYLA YARAR SAĞLAMA SUÇU

📘 BİLİŞİM SİSTEMİ ARACILIĞIYLA YARAR SAĞLAMA SUÇU: DİJİTAL DOLANDIRICILIĞIN HUKUKİ BOYUTU

1. GİRİŞ

Teknolojik gelişmeler hayatı kolaylaştırmakla birlikte suç işleme yöntemlerini de çeşitlendirmiştir. Geleneksel dolandırıcılık eylemleri, günümüzde bilişim sistemleri aracılığıyla işlenerek daha karmaşık ve tespit edilmesi güç hale gelmiştir. Bu kapsamda “bilişim sistemi aracılığıyla haksız yarar sağlama suçu”, özellikle internet, mobil uygulamalar ve dijital platformlar üzerinden işlenen dolandırıcılık eylemlerini kapsayan ve Türk Ceza Kanunu’nun 158. maddesi kapsamında ağırlaştırılmış nitelikli bir suç olarak düzenlenmiştir.

2. HUKUKİ DÜZENLEME

Bilişim yoluyla dolandırıcılık, TCK madde 158/1-f bendinde yer almaktadır:

TCK m.158/1-f:
"Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık" suçu, 4 yıldan 10 yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.

3. SUÇUN UNSURLARI

3.1. Fail

• Herkes bu suçun faili olabilir. Özel bir sıfat aranmaz.

• Genellikle dijital okuryazarlığı yüksek olan kişiler tarafından işlenmektedir.

3.2. Mağdur

• Gerçek kişiler, tüzel kişiler (şirketler), bankalar veya ödeme kuruluşları mağdur olabilir.

3.3. Fiil (Hileli Davranış ve Bilişim Sistemi Kullanımı)

• Suçun işlenmesi için bir bilişim sistemi kullanılarak hileli bir davranışla kişinin kandırılması gerekir.

• Bilişim sistemi; internet siteleri, sahte uygulamalar, yazılım manipülasyonları, sahte e-posta sistemleri gibi dijital araçlardır.

3.4. Yarar Sağlama

• Failin kendisine veya başkasına maddi bir menfaat sağlaması gerekir.

• Kazanç elde edilmemişse, suça teşebbüs hükümleri uygulanır.

3.5. Manevi Unsur

• Suç, doğrudan kastla işlenir. Failin bilişim sistemiyle dolandırıcılık yaptığı bilinciyle hareket etmesi şarttır.

4. CEZASI VE YAPTIRIMLAR

🔹 Cezanın alt sınırı yüksek olduğu için hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) ve ertelenme hükümleri genellikle uygulanamaz.
🔹 Suçun birden fazla kişiye karşı veya örgütlü şekilde işlenmesi halinde ceza daha da artırılır.

5. UYGULAMADA GÖRÜLEN SUÇ TÜRLERİ (ÖRNEKLER)

1. Sahte E-Ticaret Siteleri:
   Güven vermek için tasarlanmış, ancak ödeme sonrası ürün göndermeyen dolandırıcı siteler.

2. Phishing (Oltalama):
   Banka veya resmi kurum görünümlü sahte e-postalarla kişisel bilgilerin çalınması.

3. Sahte IBAN ile para yönlendirme:
   Gerçek bir ödemeyi araya girerek kendi hesabına yönlendirme.

4. Sahte SMS veya mobil uygulama bildirimleri:
   Kullanıcıdan şifre, kart bilgisi veya kimlik bilgisi elde etmek için.

5. Kripto para dolandırıcılığı:
   Sahte coin projeleri, borsa platformları ya da yatırım vaatleri ile kişilerin kandırılması.

6. YARGITAY KARARLARINA GÖRE DEĞERLENDİRME

Yargıtay 15. CD, 2020/2513 E., 2021/6756 K.:

“Sanığın sosyal medya üzerinden sahte ilan vererek kişileri kandırıp para alması, bilişim sistemi aracılığıyla dolandırıcılık suçunu oluşturur.”

Yargıtay 8. CD, 2019/6721 E., 2020/8932 K.:

“Sanığın bankanın resmi internet sitesi görünümünde sahte bir site oluşturarak kişisel verileri elde etmesi ve bu bilgilerle işlem yapması, TCK 158/1-f kapsamında değerlendirilmelidir.”

7. KORUNAN HUKUKİ DEĞER

Bu suç türüyle korunan değerler şunlardır:

• Mülkiyet hakkı: Kişilerin malvarlıklarının güvenliği

• Bilişim sistemlerinin güvenliği: Dijital altyapının korunması

• Toplumsal güven: Ticari ve mali sistemlere olan inancın sürdürülmesi

8. ÖNLEYİCİ TEDBİRLER

Bireysel önlemler:

• Bilinmeyen e-posta bağlantılarına tıklamamak

• Kişisel verileri kimseyle paylaşmamak

• Güvenlik yazılımları kullanmak

• İki faktörlü doğrulama (2FA) kullanmak

Kurumlar için:

• Güçlü kimlik doğrulama sistemleri

• Bilişim altyapısının düzenli olarak test edilmesi

• Çalışanlara yönelik siber güvenlik eğitimleri

• Hukuki ve teknik danışmanlık hizmetleri

9. SONUÇ

Bilişim sistemleri aracılığıyla yarar sağlama suçu, dijital çağın getirdiği yeni risklerden biridir. Özellikle bankacılık, e-ticaret ve sosyal medya gibi dijital platformlar üzerinden gerçekleştirilen dolandırıcılık eylemleri, bireylerin maddi varlıklarının yanı sıra toplumsal güveni de zedelemektedir. Bu nedenle, Türk Ceza Kanunu, bu suçları nitelikli hal olarak düzenleyerek ağır yaptırımlarla karşılık vermektedir.

Ancak yalnızca ceza hukukuyla değil, önleyici yaklaşımlarla da mücadele edilmesi gerekmektedir. Bilinçli kullanıcı davranışları, teknik güvenlik önlemleri ve kamuoyunun farkındalığı, bu suçla etkin mücadelenin temelini oluşturmaktadır.